« Itzuliko balitz, zer? Horra “Itzulera” | Objektu, subjektu galduak »
Hitzontziak / Xabier Montoia / Susa, 2017
Hildakoen oroitzapena Javier Rojo / El Diario Vasco, 2018-01-27
Taberna batek elkartzen ditu lau pertsona: tabernaren jabea, hango langile bat, “filosofoa” deitzen duten emakume gaztea eta emakume heldu aberatsa. Bakoitzak bere ikuspuntutik lehenengo pertsonan egindako narrazio baten bidez egiten dio bizitzari errepaso. Pertsonaiei dagozkien hari narratiboak korapilatzen dira, halako eran non azkenean hariek bat egiten duten taberna horretan. Pertsonaia bakoitzak bere istorioaz dioena irakurriko du irakurleak eta, hori gertatzen den bitartean, lau istorioek lotura dutela nabarituko du, elkar osatzen dutela. Hauxe da “Hitzontziak” izeneko nobela honetan Xabier Montoiak irakurleari eskaintzen dion planteamendu orokorra. Teknika eta estiloari begiratuta, nobela aberatsa, eskarmentu handiko idazle trebe baten eskua agerian uzten duena. Baina teknika-estilo kontuak alde batera utzita eta kontakizunaren argumentuari erreparatzen badiogu, diskurtsoaren aberastasuna areagotu egiten da.
Trantsizio garaiari egiten dio errepasoa idazleak, kontakizunaren erdigunean, besteak beste, Gasteizen martxoaren 3 malapartatu hartan gertatutakoa jarrita. Behinola ezkerreko alderdiek gizartea alda lezaketela pentsatzen duten pertsonaiek ikusiko dute horren osteko hauteskundeetan gizarteak berak bizkarra eman diola ezker horri. Errealitatearekin egiten dute topo bat-batean eta hortik aurrera egoera berriari egokitu beharra tokatuko zaie. Batzuek lortuko dute, eta edozein egoeratan aurrera ateratzeko ahalmena erakutsiko dute. Beste batzuek nahikoa dute bizirautearekin. Bizitzak naufrago papera utzi dien pertsonaia hauek menderatzailearen eta menderatuaren logikaren arabera jokatzen dute, bidean hil zirenen oroitzapenaren pisutik askatzea ezinezkoa zaielarik.
Gauza askoz gehiago eskaintzen ditu nobela honek, zertzelada asko, halako liburu aberats bati dagokionez. Edonola ere, liburuan topatzen ditugun alderdi guztietan denborak pasatzean eta ilusioak galtzean sortzen den etsipena nagusi da, era bikainean adierazia.
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Irati Majuelo
Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust
Aritz Galarraga
Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo
Aiora Sampedro
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Mikel Asurmendi
Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lurrez estali
Ximun Fuchs
Jon Jimenez
Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo
Mikel Asurmendi
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo