kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Gailur ekaiztsuak / Emily Bronte (Irene Aldasoro) / Erein-Igela, 2017

Bronteren ekaitzak Joannes Jauregi / Berria, 2018-01-14

Tradizioak maitasun istorio gisa saldu digun arren, uste dut Gailur Ekaiztsuak nobela ezin dugula, gaur egun behintzat, amodiozko istoriotzat hartu. Euskarazko edizioaren kontrazalean, ero, galgarri eta menderaezin adjektiboekin deskribatzen zaigu; Wordsworth etxearen ingelesezko edizioan, berriz, basati, pasiozko eta ia deabruzko ditugu. Izan ere, menderakuntza istorio bat dugu esku artean; menderakuntza bortitz eta maskulinoa, eta biluzia, gainera, maitasun erromantikoaren ohiko maskara goxoan ezkutatu gabea. Inon amodio aztarnarik bada, berehala nagusitzen zaizkio gizonezkoren baten herra eta bortizkeria; eta, horien guztien erdian, Heathcliff pertsonaia deabruzkoa dugu, zeinak gehiago baitu bilau mendekatzailetik maitale heroikotik baino. Hala, Heathcliffen gaztaroko sufrikarioen mendekuak oso-osorik irensten du beraren eta Catherineren arteko maitasun istorioa, eta guztiz ahitzen.

Muturrera eramandako sentimendu eta grinen anabasa horretan, badugu beste plano garrantzitsu bat, pertsonaiez eta argumentuaz gain, zeina gabe nekez uler baitaiteke kontakizunak hartzen duen karga lirikoa: paisaia. Istorioa Yorkshire aldean gertatzen da, landako eremu isolatu batean, eta paisaia horren deskribapen xehe bezain ederrek berebiziko garrantzia dute kontakizun osoan. Deskribapen horietan, pertsonaien eta istorioaren lorratzak suma daitezke naturan, kasik paisaia bera ere pertsonaia bat balitz bezala. Horregatik, paisaiaren laztasunak ere taxutzen ditu, ederki taxutu ere, nobelako pertsonaia gehientsuenak. Hala, hein batean behintzat, paisaia beste pertsonaia bat dela esan dezakegu, eta baita pertsonaiak naturako elementuen antzera daudela taxutuak: baditugu trumoi burrunbatsuak, belar-izpi trinko eta isilak, eta, batez ere, Gailur Ekaiztsuak etengabe zafratzen dituzten haize bolada bortitz eta apetatsuak.

Baina nobela hau inondik ere ez da lirismo erromantiko hutsa; izan ere, Brontek literatur teknika ezin landuagoa du, tamalez nobela bakarra duen Gailur Ekaiztsuak honetan. Nobelak abiapuntu xumea du, baina, istorioak aurrera egin ahala, argumentua eta narratzaileen konplexutasuna aberastuz doaz. Izan ere, nobelako narratzaile nagusia den Lockwood pertsonaiari kontatu egiten diote Heathcliff eta Catherinen istorioa. Nellyk kontatzen dio, zeina neskame baitzen istorio hori gertatu zen etxean, eta, ondorioz, istorio nagusiaren lekuko izan zen. Bi narratzaile geruza ditugu, hortaz, nobelaren zatirik handienean, eta ezin hobeto zainduak daude narratzaile bakoitzaren ahots eta ikuspuntuak. Nellyk ez digu, zuzenean behintzat, berak entzun edo ikusi gabeko ezer kontatzen; horretarako, Brontek beste pertsonaien eskutitzak edo zeharkako kontakizunak txertatzen ditu haren kontakizunean, maisuki txertatu ere. Narratzaileak bata bestearen segidan biderkatzen zaizkigu, eta ezin txukunago tolesten, Bronteren narrazio ezinago zainduan.

Labur batean itzulpenaz aritzea zilegi bada, derrigor esan behar da Aldasororen testuak ederki eusten diola Bronterenari; eta hori ez da meritu makala. Euskaraz eduki beharreko liburua da, esan ohi den bezala; baina Gailur Ekaiztsuak hau, euskaraz eduki ez ezik, euskaraz irakurtzekoa ere bada.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak