« Paradoxa existentzialak | Try (just a little bit harder) »
Itzulera / Martin Bidaur / Susa, 2017
Itsaso zikin baten testigu Hasier Rekondo / Deia, 2017-11-25
Poeta gazte bati erantsi genizkiokeen topiko guztiak bete arren, Martin Bidaurren (Okzitaniako Tolosa, 1996) lehen poesia liburu hau oroimen onduaren arrakaletan itsasten da. Peru Iparragirre gisa, aurretiaz, Itu Bandarekin Lekore aldizkarian eman zituen argitara orain arte bere lanak. Itzulera (Susa, 2017) oro dastatu duen gazte baten bizipenen argazki eta ametsak bisitatzeko gonbitea da. Cioranek zioen legez, sufrimendua da berez gizakiak profitatu dezakeen tresna bakarra nolabaiteko transzendentzia lortzeko, haren hitzetan, denboraren iragaitearen botere jasangaitzaren aurrean, “txotxongilo ez izateko” bide bakarra dugu sufrimendua bera. Bidaurrek anekdota-testigantza pertsonala postal poetiko lazgarriak eraikitzeko erabiliko du, eduki heldu ezinetan ondo baino hobeto moldatzen dela frogatuz. Bizitzan ez egotea ere, txotxongilo ez bihurtzeko beste trikimailu bat izan daitekeela aldarrikatuz. “Munduan egoteko / modurik errazena / ez egotea delako”.
Liburua bost ataletan banandua izan arren (poetaren aipu batez ekingo zaio bakoitzari: Hautsitako souvenir bat, Itxaronaldia, Paris, Uharteak, Hutsuneak oinordetzan) atalok lotzen dituen hari-mehea nabarmendu daiteke argi: poetaren begirada lausotuari esker ehuntzen dena, begia gaztea baino gazteago izan arren, etorkizunak lekarkeena iragan zentzugabean itoko dela jakitun, itzulera testigantza ixteko atrebentzia besterik ez baita.
Batzuetan gauza guztien gainetik poeta izan nahi duenaren ajeak agertu arren, eta estetizismo hutsal batean erortzeko joera usaindu daitekeen arren halaber, poetak bizitza ez den bizipen errealetan eta irudi literarioetan hartuko du aterpe, adibidez, Miranderen aho mozkortia eta basatia dager, alkohola liburua osoan zehar isurtzen da, Raymonde poeman, esaterako, “esan didate aspaldi / zahartu zela eta / bakarrik zendu / historiak ahantzia”, talentu gazteak etorkizuneko galera dekadenteak iragartzen ditu, sinesgarritasunik galdu gabe.
Iradokitze nostalgikoen lasterketa zoro horretan urteko poesia liburu onena gauzatu du, ez da gutxi azkena izan litekeen lehen liburu baterako, ajeak tarteko. Apika, lerrorik epatanteenak izan ez arren, izugarri onak iruditu zaizkit Uharteak ataleko zenbait poema, Donostia gris bat helmuga eta abiapuntu, irla guztiek iradokitzen duten iheserako bidexka itogarriak ardatz. “…ez esan hodeiak bigunak direla / eguzkiak ez duela erretzen / hiltzeko jaiotzen garela / bizitza bizitza ez den zerbait dela / nik zer dakit”. Bizitza okagarriaren hordagoa onartuko du gizakiak: herio zentzugabearen aurkako dema histrionikoa lagun, ez dago aukerarik bizitza bizitza ez denean, aukera eza aukera bakar. Funtsean, poesiaren xedea ez da ororen eta ezeren gainean ezer jakitea, zoratu beharrean irudi lazgarri eta ederrak, edertasuna baita iragaitearen aurkako aukera bakarra.
Zalantzarik gabe, Bidaur geratzeko heldu da literaturara, ederto baitaki durunda egiten geure baitan, lirismo dekadente eta jaso baten jabe. Herioren esperoan, ez da gutxi.
Babel aurretik
Joseba Gabilondo
Ibai Atutxa Ordeñana
Ibaiertzeko ipuina
Oihane Amantegi Uriarte
Aitor Francos
Herriak ez du barkatuko
Irati Goikoetxea
Mikel Asurmendi
Isiltasunaz hunatago
Jose Angel Irigaray
Irati Majuelo
Abaro
Itxaro Borda
Hasier Rekondo
Sotoan gordeak
Miren Gorrotxategi
Jon Martin-Etxebeste
Herriak ez du barkatuko
Irati Goikoetxea
Aiora Sampedro
Nola gorde errautsak kolkoan
Miren Agur Meabe
Nagore Fernandez
Itzultzeko etorri naiz
Felipe Juaristi
Igor Estankona
Tantaka
Peru Magdalena
Jon Martin-Etxebeste
Arroz urez
Mikel Antza -
Mikel Asurmendi
Erle langileen amodioak
Aleksandra Kollontai
Irati Majuelo
Jende normala
Sally Rooney
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Esaten dugun argia
Karlos Linazasoro
Igor Estankona