kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Ospa / Juan Luis Zabala / Susa, 2017

‘Bartleby’ iheslariak Hasier Rekondo / Berria, 2017-05-07

Bere mailarik gorenena jo zuen Juan Luis Zabalak (Azkoitia, 1963) aurreko liburuarekin, Txistu eta biok (Algaida, 1963) nobelan auto-fikzioaren muga lausotuak jorratu zituen irakurleari thriller-aren eta eguneroko literarioaren arteko artefaktu iradokitzailea eskainiz. Iruzkingileren batek liburu hartan errealitatearen eta fikzioaren arteko marrak argi ez zehaztea leporatu bazion ere, fikzioa eta errealitatea gauza bera izan litezkeela frogatu zuen eleberri gozagarri hartan.

Oraingo Ospa (Susa, 2017) ipuin liburuan, hamar urtean zehar idatzitako 23 narrazio labur biltzen dituena, fikzioaren lurraldeak nabarmenagoak izan arren (ez da kasualitatea zenbait kontakizunetako protagonista emakumeak izatea, besteak beste), eraikitako istorio guztiek dute Zabalaren zerbait, edo haren pertsonaia literarioarena: ezkutatzeko beharra eta ironiaren bidez ihes egiteko joera, artearen eta bizitzaren arteko hausnar erakargarriak eraikiz. Zabalaren ibilbideari jarraitu dionak, idazle zein kultura kazetari modura (liburu honetan ere ez dira falta BERRIAn emandako urteen gaineko aipamenak, oraingoan zeharkakoak), badaki zeintzuk diren etxeko markak, ipuinotan nabarmen ageri direnak: errealitatea ulertu ezinak sortzen dituen paradoxak, egile modernoen etengabeko kontraesanak, tonu ironiko eta apalaren nagusitasuna, errealitatetik ihes egiteko norbere baitan biltzea, prosaren estilo gardena eta zehatza…

23 kontakizunetan ez dago istorioak biltzen dituen gai bakar bat, liburuaren kontrazalean edonor izan litekeela istoriootako protagonista nabarmentzen duten arren, ene aburuz, protagonista bakarra, batez ere munduarekiko begirada leun eta umoretsuaren jabe, Juan Luis Zabala bera da, edo haren pertsonaia literarioa. Ardatz totemikoek ez dute huts egiten: txirrindularitza mitikoaren gorazarrea 1974ko Italiako Giroa ipuinean, esaterako, kirolak gure psikean duen eraginaz ari da, gatazkaren oroimen partikularrez ari da, iritzi nagusien iluntzetara, Euskadiko oroitzapenak izenburukoan, Mikel Laboaren heriotzaren gainean, errealismo magikoaren ukitu batekin, ezkutuan bere ospea bizi nahi izan zuen mitoaren potreta anti-mitikoa Txoriaren hegaldiaren atzean izenekoan…

Apika liburuko ipuinik onenen artean dago, Ipuinik onena izenburukoari ohorea lapurtuz, Hiru aste Win Wendersekin. Bartleby-aren rola “aukeran nahiago ez” Melvilleren izkribatzailearen antzera jokatzen duen idazle euskal ezkutu batek Win Wenders zinemagile independente ospetsuaren dei sinesgaitza jasoko du. Idazlearen etxean zenbait astez doako apopilo hartu ondoren, bien arteko erlazio bitxia sortuko da. Wenders hurrengo filmerako gai bila dabil, baina ez du Euskal Herriaren gaineko lan antropologikoa egin nahi. Zertarako sortu? Zertarako idatzi? Zertarako bizi?

Liburu honetan, bederen, ipuinak garatzeko ideia sinpleak darabiltza Zabalak, mikro-ipuinetan batez ere, abiapuntua garatuz garatzen baita ipuina bera, hala nola, arestian aipatutako Ipuinik onena delakoan, non literaturaren benetako balioaz hausnarketa egiten den, inongo sakontasunik gabe idatzitako ipuin batek jasotzen dituen laudorioen karietara. Puri-purian dagoen gaia, emandako azken sariak direla eta. Ipuin bilduma heterodoxoa eta gaiak anitz izan arren, Zabalak beti hitz egiten digu bere kontraesanez, gureak eginez, direla politikoak, kulturalak edota pertsonalak, eta ez du kale egin genero laburrean ere. Aukeran, nahiago Zabala ez ezkutatzea, idazten jarraitu dezan.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak