kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Poesia kaiera / Dylan Thomas (Iker Alvarez) / Susa, 2017

Sustraiei barre eta gorazarre Igor Estankona / Deia, 2017-04-29

Bob Dylanek berak ere berari zor dio izen artistikoa. 40 urteak bete barik hil zen galestarra, onartu ondoren 18 whiskey sartu zituela bata bestearen ostean, New Yorken, 1953n. Dylan Thomas bat egongo da erreala: guri iritsi zaigu poeta madarikatuaren irudia, erromantikoarena XX. mendean. Iker Alvarezek euskarara ekarri digu selekzio aski zabal bat, Susa argitaletxearen Munduko Poesia Kaieretan 21.ena egiten duena. Eta hitzaurrean Beñat Sarasola ere hortik doa: “XX. mendeko poeta anglosaxoi malditoetarik genuke, beraz, Dylan Thomas. Swansean jaioa 1914an familia aski kultu batean, haren talentu goiztiarrak zein bizimolde ez-konbentzionalak (edanari emana, hamaika eskandalu eragile, diru arazoak) Thomasen mitoa hanpatu zuten; hainbeste ezen, zenbait kritikariren aburuz, poeta aski ezagun eta arrakastatsua izanagatik, haren poesia ez baita berehalakoan ulertzeko modukoa”.

Ingelesez kantatu zion Dylan Thomasek bere lur gaelikoari. Erreibindikatu egin zuen, karikatura ere egin zion. Hangoa zen, baina Amerikek ustiatu zuten bere figura. Alkohol eta sexu istorioak, sano arin bihurtzea modako, surrealismoa ukitu hori hain berea… askotan ahaztuxe ere gartu da John Keats eta ingelesetatik edan zuela eta, batez ere, bere gogoz kontra agian, sakonki Y Fro Gymraegekoa dela bere poesiaren arima, galeseraren eremukoa, alegia.

Visorrek era badauka, Espainian, halako antologia bat. Aitzinsolasean —buruz nabil, beraz ez egin kasu handirik— badago iruzkin bat erdi arrazista erdi jakineza, Dylan Thomas definitzen duena “zelta ikasia”. Zeltek, antza, ez zuten eskolarik. Eta hala ere Taliesinen sagak irakurri dituen edozeinek ikasten du erritmoaz eta estiloaz. Dylan Thomasek bere izate galesetik edan zuela ukaezina da. Galeserazko poesian, cynghanedd hitzarekin definitzen da doinu-antolamendua ahapaldi bakoitzaren baitan, azentua, aliterazioa, errima erabiliz. Beñat Sarasolak ere badio: “Haren poesiaren dohain nabarmenetarikoa dugu hizkuntza poetikoaren intentsitatea, hein handi batean soinuzko elementuen taxuera berezi baten bidez (fonemen aukeraketa, erritmoa) lortzen zuena. Antza denez, txikitatik irakurri zizkioten familian poema zein bestelako testu literarioak, eta akaso horregatik garatu zuen poemen musikarekiko jaidura hori”.

Swanseako poetaren bibliografia hiperlaburra hain dago ñabardurez eta genialtasunez eta inspirazioz betea, non antologia hau hartu eta irakurtzea bera ere, bere laburtasunean, betegarri den. Lanketa sakona igartzen da —autorearena, itzultzailearena—, eta ondo baino hobeto transmititzen ditu Dylan Thomasen alfa eta omegak, kaosaren barruko orden berezi hori, sinboloen indarra, biblia eta errito paganoak: “Nire genesia amestu nuen hil-izerditan, birritan/ Itsaso elikatzailean jausia, Adanen/ Ur gaziak garraztua ezen, gizaki/ Berriak dakarren indarraren ikuskari, eguzkiaren bila noan arte”.

1934ko abenduan argitaratu zuen lehen poema liburua, 18 Poems (18 poema) izenekoa. Hilabete lehenago bete zituen hogei urte. Apirilean Sunday Referee’s Poet’s Corner saria zuen jasoa, lehen liburua ateratzeko babes ekonomikoa emango ziona. 18 Poemsen arrakasta itzelaren ostean Henry Treece poeta eta editoreak galdatu zion ea zein zen bere poesiaren gakoa. Dylanek artez erantzun zion. “Niri ez dit ardura poesiak, niri poemek ardura didate”.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak