kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Hilda dago poesia? / Joseba Sarrionandia / Pamiela, 2016

Gaztelaniara ekarria, areago esanguratsua Mikel Asurmendi / argia.eus, 2017-02-09

1995. urteaz geroztik ez ei du idazle honek poesia idatzi. Nahiz eta poesia idazten jarraitzen omen duen. Joseba Sarrionandia da idazlea. Poemez beste saioa, nobela, errelatoa eta ipuina landu ditu Iurretan jaio eta Habanan irakasle ari denak. Alabaina, oroz gain, generoz genero, idazlearen poeta gailendu omen da orainoko literatura ibilbide oparoan.

Hilda dago poesia /¿La poesía está muerta? liburua elebitan ekarri du poetak, 1980-1995 urteen bitartean euskaraz ondutako poemak gaztelaniara itzulita. Hartara, begi-bistako konstatazio bat: Sarrionandiak poesia izkiriatzen segitzen du. ¿La poesía está muerta? horren lekuko. Poemok gaztelaniaz berridaztea poesia birsortzea baita.

Eva Linazasoro editorearen laguntza bitartez, 114 poema apailatu dituzte hamaika ataletan, liburu zinez txukunean. “Sarrionandiaren poesiaren antologia ote?”, galdetu lezake norbaitek. Neronek ezin arraposturik eman. Egileek ez dute horrela izendatu, beharbada, ohiko hitz fetitxeetatik aldendu aldera. Nik fetitxetatik aldendu ezinean, liburu antologikoa dela diot. “Nabarmendua izatea merezi duena” adierari kasu eginez gero, sikiera.

Alta bada, liburua oharkabean pasa ote den nago. Agian, izan duen oihartzun eskasak arrapostua ematen dio poetaren itaunari: “Bai poesia hilda dago!”. Agian, zeharo tronpatuta nago. “Aizak, poesia lau katu-ren kontua izaki, besterik espero al huen?”, dantzut jadaneko. Eta nik: “Akort, baina euskal lau katu zoro-ri beste lau katu batu zitzaiekeen, poesia hau gaztelaniaz heldu denez gero”.

Areago, Sarrionandiaren aitzinsolasa halaxe heldu zaigu, gaztelania hutsez, bikain eta magistral izkiriaturik.

Horrela hasten da: “La poesía murió en el siglo XIX, poco más o menos cuando murió Dios, y cayó también el Antiguo Régimen, y a a la gente no le quedó más remedio…”. Anartean, gure garaiko Inperioa eraitsiz doan honetan, poetari jarraikiz, sekula baino esanguragoak dira poetaren berbok: “Leer poesia es ir a contracorriente”.

Poetak liburuaren galdera nagusiari erantzun dio: “Poesia hilda eta bizirik dago”. Poesiaren paradoxa da, horixe! Poesia ez da hilda, gauza galdua da, eta galdua denez gero, idazlea haren xerka dabileino… bizirik dago. Sarrionandiaren ibilbidean tortura, kartzela, erbestea edota deserrotzea gailentzen dira, eta horietan poetak maitasuna ekarri digu berez: herria, burkide, lagun edota senideekiko maitasuna.

Garai epiko bateko isla dira, berariazko lirismoz paratuak. Poema asko kantari anitzek musikatuak izan dira, aro honetako lehen belaunaldikoak hala nola azkenekoak. Guztiak ez dira musikatuak eta musikatuta guztiak ez dira liburu honetan, obra poetiko oparoa baita Sarrionandiarena, hainbat musika estilotara ederto egokitu dituzte haren poemak.

Nago, poesiaren kausa ez dela hilda, haatik, euskaldunon gauza kausa galdua ez ote den erdaldunentzat, gaztelaniadunentzat kasuon. Ez denontzat, prefosta, ¿La poesía está muerta? liburutik edan(go) dutenek poesiaz asetzeko parada ukan(en) dute eta. Poesia lau katu zoro-ren kontua dela ohartuagatik.

Hara, euskaraz idatzita izanagatik Sarrionaindiaren poesia “galdu” dutenek ez dute estakururik. Poesia are eta lengoaia gehiagotara ekarria areago esanguratsua baita. Gaztelaniara, kasu. Poeta emankor honetaz profitatzea merezi du poesiak. Poesiak, eta guk —euskaldunok— eta haiek —gaztelaniadunek— horren zoria!

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak