kritiken hemeroteka

8.196 kritika

« | »

Trilogia hiperlaburra / Karlos Linazasoro / Elkar, 2016

Talentua, molde txikian Hasier Rekondo / Berria, 2017-01-29

Karlos Linazasoro (Tolosa, 1962) idazle oparoa dela erredundantzian erortzea litzateke. Izan ere, oparotasuna, atrebentzia, zirriparra-mentala eta Karlos Linazasoro gauza bera ote diren galdetzen diot maiz neure buruari. Eta halaber, zenbat Karlos Linazasoro ote dauden tamaina horretako lan produkzioa ekoiztu ahal izateko. Edozein literatur genero fintasunez jorratzeko gaitasuna erakutsi digu sarri baino sarriago liburuzainak. Berriki hiru liburu argitaratu ditu jarraian: bi euskaraz, iruzkintzera goazen Trilogia hiperlaburra (Elkar, 2016) eta Zerua beti behera dago (Utriusque Vasconiae, 2016) poemarioa; eta gaztelerazko lehen antologia poetikoa, Llueve siempre y no es en vano (Ediciones Oblicuas, 2016), idazle gisa bete duen 25. urteurrenaren karietara, lehendik euskaraz argitaratutako zenbait liburutatik hartutako poemen itzulpenekin.

Zenbaitzuek absurdoaren kronistatzat jo izan duten arren, bizitzaren absurdoaz gain, bildutako materiala anitza da oso gaiei dagokienez. Trilogia honetako hirugarren partean —Kaxako umea eritegian—, Trinitate Sainduaren gisara, lazgarri bihurtzen baitu, zentzu guztietan, gizaki orok heriorekin eta minarekin duen erlazio jasangaitza. Batzuek leporatuko diote, apika, beti jorratzen dituela gai berberak: aipatu bizitzaren absurdoa, herioaren kontrako borroka antzua, ironiaren erabilera edozein kasu eta lekutan, eskatologia erraza, joko espresiboen luzamendu etengabea, idaztearen eta ez-idaztearen gaineko hausnarketa korrosiboa, ohitura irrazional, erlijio eta dogmen kontrako diatribak; baina zer da literatura gai berberetan enegarren tekla jotzea baino?

Trilogiako lehen zatian —Puntako orduetan—, istorio laburrak ondu ditu. Badira batzuk barrez lehertzeko modukoak, eta gure literaturatik kanporatua izan denean barrearekin berriro bat egiteko aukera izateagatik bakarrik mereziko luke irakurketan barneratzeak. Umoreak, ironiak eta absurdoak bat egiten dute Linazasorori berezko zaion kontraesanen unibertsoan. Baditu idazle erreferentzialak ere; Oulipo taldekoak, Borges, Gombrowicz edo Chesterton aipatuko nituzke, besteak beste. Bizitzaren absurdoaz baino gehiago, gizarteak —edo gure gizarteek— eraikitzen duen absurdo moralen eta ohiturakerien kontrako liburua dela esango nuke.

Bigarren partean, Linazasorok hain gustuko duen hiztegi partikularraren generoa jorratzen du. 2015eko liburu onenen artean sailkatu nuen Literatura Hiztegi Teknikoa-ren ildoari jarraiki, oraingoan Fobien liburua dakarkigu. Baditugu filiak eta fobiak. Nola ez, Linazasorok fobiarik harrigarrienak aukeratu behar. Badira batzuk nahiko sinesgaitzak, Querophobia esaterako: “Poeten gaixotasuna. Poetak beldur dio alaitasunari, bozkario zalapartatsuari, zorioneko izateari”. Lan ezin zientifikoagoa, benetan, bigarren parte honetakoa.

Alta, hirugarren partean, txantxak izoztu egingo zaizkigu, eta geure buruaz beste egin baino lehen irri edo zirri egin behar, herio malapartatuaren eta horren aurrekari diren eritegien txanda heltzen baita. Linazasoro serio xamar jarriko zaigu, serio jartzerik baldin badu, arrazoibiderik ez duen min fisikoaren aurkako hausnarketa amoralak ehuntzeko. Hotzikara batek hartuko du bat-batean irakurlea, eta herioaren atari modernoari “beherazarre” egingo zaio. Izan ere, bizitza eta liburu on guztiek gauza txar bat bakarra dute, amaitu egiten direla.

Azken kritikak

Maskara baten aitortza
Yukio Mishima

Ibai Atutxa Ordeñana

Emakume gaiztoak
Marilar Aleixandre

Jon Jimenez

Baserria (h)uz(s)ten
Oskar Gaztelu Bilbao

Maddi Galdos Areta

Animalia domestikoak
Esti Martinez

Irati Majuelo

Ni ez naiz hamalau
Karlos Linazasoro

Hasier Rekondo

Ura saltoka
Juan Kruz Igerabide

Jon Martin-Etxebeste

Oso latza izan da
Xabier Mendiguren Elizegi

Mikel Asurmendi

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Jon Jimenez

Azpimarrak
Nerea Balda

Paloma Rodriguez-Miñambres

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Eneko Barberena

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Ibon Egaña

Lurraz beste
Garazi Arrula Ruiz

Mikel Asurmendi

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Jon Jimenez

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

Hedabideak