« Idazlea bizitzaren obsesioak harrapatua | Gizaki grisari gorazarre »
Hondamendia / Xabier Montoia / Elkar, 2015
Hondamendi absolutua Javier Rojo / El Diario Vasco, 2016-04-02
Xabier Montoiak literatur ibilbide sendoa du euskal literaturan eta hori nabaria da argitaratzen duen edozein idazlanetan. Badaki oso ondo zer nahi duen eta zer egin behar duen lortu nahi duen horretara heltzeko. 2015.ean narrazio liburu bat argitara eman zuen, “Hondamendia” izenburua duena. Liburuaren planteamendu orokorra gizakiaren eta bizitzaren gaineko ikuspegi ezkorraren ondorioa dela nabarmena da lehenengo momentutik. Narrazioz narrazio idazleak historiari egiten dio errepasoa, gaur egungo mundura heldu arte. Areago doa, etorkizunari ere egiten baitio bisitatxo bat, eta etorkizunean aurkituko dena ez da orain arte geratutako horretatik gehiegi desberdinduko. Eta errepaso honetan antzeko osagaiak topatzen ditugu: paradisutik egotzia izan zenetik, gizakia etengabeko hondoratze batean murgilduta dago, bizitzaren berezko egoera (bizitzaren izaera, alegia) horretan baletza bezala. Hondoratze horretan bizitza norbaitek, jainko bromazale batek, burututako txantxa erraldoiaren ondoriotzat aurkezten da, bizitzaren esanahia, hari buruzko galdera orokorrak, bizitzaren zentzua, ulertezina baita ironiaren kontzeptua kontuan hartu ezean. Ironia esentzial horrek zeharkatzen du alderik alde idazlan hau. Narrazio batzuetan aurkezten diren egoerak berez bortitz xamarrak dira, baina pertsonaiak askoz ere egoera arruntagoetan murgilduta daudela uste dugunean ere, ironia esentzial horrekin egiten dugu topo. Eta uler bedi ondo, ironiaz ari naiz eta ez umoreaz, liburu honetan ez baita umore handirik erabiltzen. Idazkera zehatza da, hotza batzuetan, inplikazio emozionala saihestu nahi baita momentu oro. Izan ere, pertsonaiekiko enpatia alde batera utzita, irakurlea entomologo moduan sentitzen da, bizitza hondamendian amiltzen zaien pertsonaia batzuen harat-honatak aztertzen. Xabier Montoiaren literaturan adierazten dena, bere jarrera, laburbiltzeko bi hitz nahiko dira: “no future”. Eta etorkizuna dagoela dirudienean ere, ezin esan hori guztiz erakargarria denik.
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Irati Majuelo
Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust
Aritz Galarraga
Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo
Aiora Sampedro
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Mikel Asurmendi
Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lurrez estali
Ximun Fuchs
Jon Jimenez
Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo
Mikel Asurmendi
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo