susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Isilunearen zama | Euskal literaturaz »

Tundra / Igor Estankona / Susa, 2002

Plazerez tundran zehar Andolin Eguzkitza / Euskaldunon Egunkaria, 2002-12-03

Hiztegiek diote eskualde polarretako estepa-belardia dela tundra. Eta irudiak orduan amaigabekotasunezkoak dira, larre latz eta eskasekoak, eta hotza, berebiziko hotza. Eta halakoak, hain segur, sekulan ere ez naizelako orain gutxi arte tundran barrena ibili. Baina egunokaz ezagutu dudan tundra osterantzekoa izan da, gozoa, argia, bidezidorrez betea, eta bat ere laua ez, ibili naizen tundra Arratian baitauka sustraia, haran horretako Artean izan ere, hangoa da eta Igor Estankona, tundra berezi horren sortzailea. Hala baiteritzo Susarekin orain hilabete atera duen poemategiari.

Nik neuk beti pentsatu dut poema-sorta baten hiruzpalau olerki on aurkituz gero, sorta hori arrakastatsutzat jo daitekeela, bestela eman arren ez baita erraz esangurakor, ireki eta zirraragarri gerta daitekeen poemarik idaztea. Horregatik gertatzen zaizu egundokoa poema-bilduma bat, behin eta berriro zimiko egiten dizuna, baina poza eta betetasunezko sastadez, Eliot-ek zioen bezala, mundua beste modu batez ikusteko eta ezagutzeko aukera etengabe ematen dizuna, eta inoiz irudikatu ez duzun eran gauzak begiratzeko parada agertzen. Eta halakoa da Igor Estankonak eskaini digun Tundra liburua: liburu aberatsa, betea, behin eta berriro ustekabean uzten zaituena. Olerki batean bai, eta hurrengoan ere bai, halako eretiez gozarazten dizuna. Zeintzuk liburuek —ez poemek— sortu didaten tamaina bereko plazera pentsatzeko ahaleginetan, gutxi heldu zaizkit burura, eta bat behintzat zalantzagabekoa Luis Berrizbeitiaren Eremu karroinduak.

Izan dadin herri-literaturaren murmurioa dakarkizuten poemak, hala nola Norabidea gara izenekoak, non Lekukoa-k eta Ezjakina-k erritmo perfektuarekin hodeiertzean amaituko edo den bizitzan aurrera egitea besterik ez dagoela agerian uzten dizuten. Izan dadin ondoan agertzen den Bigarren forma deritzon poema betegarria. Zeren zer esan daiteke Ulises-en istorioa ostera ere kontatzen duen olerkiaz, baina zantzu berriak eskaintzen dizkizunaz? Edo Luisa Bilbaok, beraren izeko zenak, Mari ikusi zuen gertakaria kontatzen duenaz, “azunbre bat burdinazko elai dabilen [bitartean] teilatupean”? Edo “neguan haritza tximiniatik gora basora itzultzen den bezala,… zeruari kupula deitzea erabaki” eta berton dagoela diotsun poetaz?