kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Ordaina / Philip K. Dick (Aritz Gorrotxategi) / Meettok, 2015

Errealitate paradoxikoa Javier Rojo / El Diario Vasco, 2015-08-07

Zientzia fikzioa ez da euskaraz oso arrakasta handia duen literatur generoa. Euskal literaturan salbuespenak dira esparru horretan sar ditzakegun idazlanak, azken urte hauetan distopiarako joera literatura mota horren aztamak uzten hasi bada ere. Edonola ere, euskal irakurleek genero horretarako zaletasuna erakutsi dute, hori bai, halako lanak irakurtzeko gogoa erdaretan ase behar izan dute. Testuinguru horretan oso interesgarria iruditzen zait Philip K. Dick-en narrazio labur batzuen antologia euskaraz agertu izana, Aritz Gorrotxategiren itzultzaile-lan ia beti bikainari esker. Bildumaren izenburua liburuan agertzen den lehenengo narraziotik hartuta dago: Ordaina, ‘Paycheck’ jatorrizkoan, handik ekoiztu zuten filma bezala. Philik K. Dick-en garrantziak bere literaturaren mugak gainditzen ditu, haren eragina batzuetan bere literatura bera baino handiagoa baita. Eta honen kausa zinean aurkitu behar da. Bere idazlan asko film bihurtuta agertzen zaizkigu, eta zinearen bidez lortu du ospea. Hor dugu, esate baterako, Blade Runner. Baina Philip K. Dick-en idazlanetan oinarritutako filmak ezagutzen dituen irakurleak filmak besterik kontuan hartzen ez badu nekez izan dezake haren literaturaren gaineko ideia zehatzik. Film horietan idazlanaren aztarna batzuk, ideia bat, gertakari batzuk, hartu eta beste era batez moldatu izan dira gehienetan. Blade Runner-en agertzen diren eszenarik ederrenek, adibidez, ez dute inolako islarik filma sortzeko erabili zen nobelan. Horrek ez du esan nahi bere literatura ez dela interesgarria, baizik-eta zineak hari buruzko irudia distortsionatu lezakeela. Ipuin bilduma honetako istorioetan ikus daitekeenez, bere lan gehienak zientzia fikzio espekulatiboaren ildoan kokatzen dira.

Abentura alde batera utzi gabe, posibilitate metafisiko bat garatzearen ondorioz sortzen dira istorioak. Idazlearen kezkarik nagusienetako bat errealitatearen izaera da, batez ere errealitatea zer den jakiteko oroitzapen eta zentzumenetan fidatzerik ez dagoenean. Errealitatea, beraz, paradoxikoa da, itxura hutsa askotan, ametsaren izaera berbera izan dezakeen konbentzioa. Eta bere ipuinetan ideia horiek garatu nahi dituelarik, idazlea argumentu nahasietan galduta agertzen zaigu batzuetan, argumentuari irtenbide koherenterik aurkitzeko zailtasunetan katigatuta.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak