susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Bizi harrigarriak | Alkohola tarteko, giza paisaiak »

Joan-jinaren labirintoan / Jose Angel Irigaray / Pamiela, 2002

Joan etorrian Jon Kortazar / Bilbao, 2002-11

Yin eta Yan, joan eta etorri, heldu eta solte, eutsi eta utzi, bete eta huts, hala doa, joanez eta etorriz, nahiez eta galdez, Jose Angel Irigarayren poesia, Joan-jinaren labirintoan.

Kondairaren ihauterian (1978) hura argitaratu zuenetik hona, beste poema liburu bi eman ditu argitara Bizi minaren olerkian (1986) eta Urdinkara (1995). Traiektoria luze honetan laugarrena da, beraz, komentatzen dugun hau.

Sublimazio prozesu batek hartzen du beti Jose Angel Irigarayren poesia, idealismotik eta estetizismotik hurbil dagoen idazkera batek gidatzen du bere luma. Eta fineziak. Bizitza eta idazkera askotan ematen dira batera, eta lanak sotiltasunaren (sor-tilegioaren) ispilu bihurtu du poetak.

“Bizitza taupada bezainbat bidaia da” idazten du atarian, eta atariko esaldi horrek gidatu du bere pauso bidea, bere pausa bidea. Izan eta egon, eta joan eta ibili.

Barne prozesu baten berri eman ohi du Irigarayek bere poesia mugetan. Galdera eta kontraesanaren mugetan.

Identitatearen poesia idatzi du maiz, batzuetan herri identitatea azaltzen duelarik, bestetan berea, eta beti bata eta bestea ortzadarrez uztartuz, eta izadiaren aipamen gardenez, biak batuz eta bat eginez.

Kanpoa eta barnea, norbera eta gizartea, izadia eta barnekoia, eta joana eta etorria, geratzen ez den higidura da Irigarayek adierazten duena: higidura bat, barre mugimendua baketu ezina: labirintoa.

Lau alde nabarmen ditu testuak. “Ilunabarrez joaten” eta “Jiten argisentian”, biak zein biak molde beretsuko poemez osatuak; “Joan zen jin” testu laburrez osaturiko poemategia, eta “Joan-jinaren labirintoan” arnas luzea bilatzen duten poemez oratua.

Kontrajarpenaren eta kontrarioen batasunean sinesten duen poesia idazten du Jose Angel Irigarayek. “No zen to / ar eme / dena alderantziz / xuxen guztiz”. Poema labur honek ematen du zein den bere poesiaren sena: kontrarioen batasuna, oximoron bortitzaren lasaitzea, bi direnak bat egitea, eta hitz jokoaren edertasunean idazkera propioa, urteen poderioz findu eta landu duena, ematea.

Existentzialismoaren erroetan jaiotako poeta dugu Irigaray. Poema liburu honek jarraitzen digu haren pentsakizun munduaren berri ematen, galderen artean, ziurra ez den mundu baten isla agertu nahi duelarik, bidean, bizitzan, agerturiko zeinuen irakurketa sortuz eta berriro kiribilduz. Galdera eta galderen arteko zalantza izpien idazkera.