kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Mula Nazrudin eta... / Ttittika Rekalt / Maiatz, 2014

Ildo bat lantzeko Aritz Galarraga / Deia, 2015-02-14

Ttittika Rekalt kazetariaren lana estimatzen dugunok —freskoa, heterodoxoa, konplexurik gabea—, espero genuen halako zerbait. Bi trajeria zituen aurretik idatzita, baiki, Oiherkorena, 2006an, eta 2009an, Belagileena. Baina kontatzeko, asmaziorako, motzerako gaitasuna igartzen genionez, bozkarioz jaso genuen eskuartean daukagun ipuin liburua. Gehienbat Mula Nazrudin pertsonaiaren ibilerak jasotzen dituena. Baina, horien aurretik, gaiaz libreago dabiltzan beste narrazio batzuk eskaintzen dizkiguna.

Mula Nazrudin, beraz, liburuko ardatz: protagonista herrialde islamiarretako ahozko literaturan, menturaldi harrigarri eta irringarri frankotan irudikatu izan dute, Lucien Etxezaharretak hitzaurretxoan dioen bezala, Pernando Amezketarra baten gisan. Orriotan, honela deskribatzen du Rekaltek hainbat ipuinetan zehar: zientzia desberdinetan trebe, filosofiako jakitateen jabe, mila mintzaira hiztun —eta ez soilik jendearenak, berdin birigarro, kurlo, ahuntz eta papantseenak ere. Labur, “jakintza kasik güzietaz düntü zela gure Mula”.

Baina inkoherentziak daude liburuan, eta ez bakarrik XIII-XV. mendeen artean kokatu ohi den pertsonaiak hegazkin bat har dezakeelako hemen. Liburu barrukoak dira, halaber, inkoherentziok: batean esaten baita Mulak ez duela seme-alabarik, aurreraxeago agertzeko alaba bat ipuin batean, eta aurreraxeago oraindik hau: “nahiz ez dügün oranokoan Mula Nazrudinen haurretaz hitz egin, jakin ezazüe, Mula, emazte, seme eta alabaz düntürik zela. Zonbat xüxen? Ez niz heben haizützen erraitera”. Lehenak konpentsatzeko otu zait pertsonaia Mula izan beharrean izan zitekeela pertsonaia asmatu bat. Zergatik ez Rekalten beraren trasunto bat, esan nahi baita trasuntoagoa, aurretik ezagun zaigun erreferentziaren batekiko loturarik gabekoa. Batez ere, aukera emango liokeelako unibertso propioago bat garatzeko. Pixka bat egin zezakeen Mularenak ez diren lehen hamar ipuin horietan —nahiz hitz egin, adibidez, euskaldun potrotipikoa dirudien Beñaten aitaz—; baina ez du erabat egiten. Eta Mularen istorioak ere ez dira guztiz interesgarriak —hara, bat, berdin-berdina, WhatsAppetik iritsi zait, liburua irakurtzen ari nintzen bitartean—. Eta iruditzen zait Rekaltek baduela ildo bat lantzeko, arras kitzikagarria izan daitekeena. FH76 izarberla zientzia-fikziozko ipuinean esaten den honen bidetik, adibidez: “hiru mila eta hogeitahamarreko üdan, Bilboko bizizaleek pastorala bat eman züen bidaje ikaragarri hau geitzat hartüz”. Bigarren taldeko inkoherentziak konpontzeko edizio lana otu zait, eta hartara konpondu ahalko lirateke liburuan zehar aurki daitezkeen akats ortotipografikoak ere.

Akaso irratirako izanik —CDa ere badakar liburuak—, paperera aldaketarik gabe ekartzeak ez duela funtzionatzen pentsa daiteke. Baina, ez dakit, Santi Leonek ere egiten du, uhinetan jaulkitzen dituenak gero idatzian jarri, eta testuek ez dute batere galtzen —noiz ez duten irabazten—. Ttittika Rekalt kazetariaren lana estimatzen dugunok, badakigu egongo dela bigarren saiakera bat.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak