kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Ez zen diruagatik / Ana Jaka / Elkar, 2014

Bizitza prekarioak Ibon Egaña / Deia, 2014-07-05

Ematen du dirua, egoera sozioekonomikoarekiko kezka ari dela gure narratiba ere zipriztintzen, sarri egotzi izan zaion materialtasunari uko egiteko joera alboratuz hein batean. Aurten plazaratutako Malagonen eta Zalduaren ipuinetan edo Aranbarriren nobelan aurkituko du irakurleak kapitalismoaren krisiak kolpatutako pertsonaiarik. Dirua bere lehen nobelaren izenburura ekarri du Ana Jaka Garciak: Ez zen diruagatik. Baina izenburuak besterik iradoki lezakeen arren, krisiari buruzko edo arazo ekonomikoak dituen jendeari buruzko nobela baino, gizartearen eta jendeen prekarizazioa ezkutatzen ez den hondo bezala irudikatzen duen eleberria da.

Prekarietateaz ari zaigu Jaka eleberri honetan, baina hitzaren esangura askotarikoetan. Pertsonaia eta bizitza prekarioak irudikatu ditu, ziurgabetasun ekonomikoa bizi dutenak, baina baita hauskortasun emozionala ere. Bi-biak ditu, izan ere, gai nagusietakoak eleberriak, edo, zehatzago esanda, kapitalismoa aurreratuaren sasoiak dakarren bizitzaren eta jende arteko harremanen prekarizazioa, areago, eleberri honetan bezala, familia tradizionalaren sareetatik kanpo dauden gizon-emakumeen kasuan.

Narratzailea ere baden pertsonaia nagusi bat eraiki du Jakak eta eleberriaren erdigunean kokatu: Olga, 45 urteko emakumea. Emakume eszeptikoa da, bizitzaren aurrean jarrera pasiboa duena, desengainatua, inoiz ironikoa eta zabarra. Haren ingurura batu ditu egileak bigarren mailako pertsonaiak; Juantxo mutil-laguna, agertu bezala desagertzen dena, diru-eske gehienetan, Dani pisukidea, gaztetasuna eta bizitza dakarzkiona etxera, eta Mikel, erabaki beharreko atakan dagoena.

Egunen joan etorrian gertatutako jazoera eta istripu txiki eta ez hain txikiek baldintzatu, kolpatu eta eraldatuko dituzte pertsonaia nagusien arteko harremanak. Xantaiatik xamurtasunera, maitasunetik gorrotora, abandonutik itzulerara egiten dute, betiere hitz hanpaturik gabe. Apurka eta patxadaz doa Jaka pertsonaien eta bereziki Olgaren bilakaera azaltzen, zuri-beltzekoak bainoago grisak diren bizitzen kontaketan. Sinesgarria egiten da Olga, pertsonaia eta narratzaile gisa, anbibalentziak eta kontraesanak bistaratzen baititu (eszeptizismoaren eta sentitu nahiaren artean, adibidez). Ahots horrekin batera tartekatzen diren Monikaren pasarteak topikoagoak iruditu zaizkit, eta teknika bera ere nobelari ekarpen handiegirik egiten ez diona. Prosaren aldetik ere, eramaten du irakurlea Jakak, baina zenbaitetan desorekatua eta ertzak josi gabea begitandu zait, batzuetan traza poetikoa, metaforikoa hartzen baitu, pasarte ederrak onduz, eta beste batzuetan aldiz oso funtzionala.

Oro har, erritmoari eusten dio eleberriak, baina zenbaitetan gehiegi kontatzeko joera ez ote duen dut inpresioa. Eszena batzuk hasi eta buka ematen direla, alegia, eta beharbada elipsiari tarte handiagoa eskaintzeak irakurleari kontakizunean parte hartzeko aukera zabaltzeaz gain, erritmoa arinduko lukeela. Horregatik, Ana Jakaren estreinako eleberria irakurri ahala, ipuin luze gisa hobeto ez ote lukeen funtzionatuko etorri zait. Edonola ere, eskertu dut eleberriak sortzen duen atmosfera berezia, dekadentziaren eta esperantzaren arteko paisaia grisa eta orobat egungo bizitza prekarioak marrazteko trebetasuna.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak