kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Xahmaran / Jon Arretxe / Erein, 2009

Uzta beltza Jose Luis Padron / Bilbao, 2010-01

“Uzta gorria” izena jarri dio Erein argitaletxeak genero beltzeko literatura lanak biltzeko sortu duen sail berriari. Henning Mankell suediarraren Aurpegirik gabeko hiltzaileak, Donna Leon estatubatuarraren Heriotzarako jantzita eta Haruki Murakami japoniarraren Gauren sakonean aurkeztu dituzte. Eta Jon Arretxeren Xahmaran.

Xahmaran Ertasiako tradizioko izaki mitologikoa da, erdi emakumea erdi sugea. Kondaira asko daude haren inguruan, batez ere kurduen artean. Jakituria sinbolizatzen du, emankortasuna ere bai, sekretuen gordetzailea da, bizia nahiz heriotza eman ditzake… Emakume kurduek sarri izaten dituzte Xahmaran-en irudiak euren geletan.

Argumentuaren parte modura xenofobia eta Kurdoen arazoa bezalako gai zailak ere ukitu nahi izan ditu Arretxek. Nobela beltzetan ohikoa izaten da kritika soziala, baina Xahmaran nobelaren helburu nagusia ez da ezeren salaketa egitea, nobela beltza baita, fikzioa. Dena dela, ezinbestean azaltzen dira zenbait arazo, eta horrek trama nagusia jantzi eta apaindu egiten duela uste dut. Pertsonaia nagusiak Istanbulen bizi diren kurdu batzuk dira, Kawa sikarioa eta bere ama elbarria. Kawaren aita eta anaia nagusiak gerrillariak ziren eta mendian hil zituzten, eta amaren ametsa egunen baten Kurdistanera itzultzea da, baina Kawa ez dago horren konbentzituta. Honen beste anaia bat eta arreba bat Munichen bizi dira eta jarrera xenofoboak jasan behar dituzte.

Bidaiei buruzko literatura eta nobela beltza, biak uztartzen dabilen azken honetan, Jon Arretxek, alde batetik, nobela beltzetan ohikoa den trama interesgarriren bat sortu nahi du, eta beste aldetik kokaguneari, hiriari edo herrialdeari, ohi baino protagonismo gehiago eman, haren xarma ere islatuz eta aprobetxatuz. Fatum-en pertsonaia nagusia Lisboa bera zen, Mario Barbosarekin batera, Morto Vivace-n Parisko auzoen artean dagoen alde handia erakutsi eta islatu nahi izan zuen, eta Xahmaran-en Istanbulek berak pisu handia dauka.

Lehendik ere nahiko ondo ezagutzen du egileak Istanbul, eta idazteko helburuaz edo agian aitzakiaz, beste hiru aldiz bisitatu du, beti ere portatila motxilan, hantxe idazteko asmoz. Han egonda askoz hobeto aprobetxatu du denbora eta konbentzituago idatzi du, sinesgarritasun handiago emanez kontatzen duenari.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak