« Zinegotzia | Abentura literarioa »
Akaberako poesia amodioaz eta gaitzaz / Lois Pereiro (Joxemari Sestorain) / Denonartean, 2013
Castelao akrata balitz Igor Estankona / Deia, 2014-02-01
Joxemari Sestorainen itzulpenari gustua hartu ezinik ibili naiz Akaberako poesia amodioaz eta gaitzaz (Denonartean, 2013) irakurtzen, noizbehinka printza bat, noizbehinka poema eder bat: “Penetan bizi naiz zu gabean/ neketan diraut ukatzen gaituen urrunean/ nabilano bi munduren ertzean,/ ebatzi gaberik zu maitatzeko sosegua/ bietako zeinek damaidan,/ mindu gaberik ez zaizulako axola/ ni badaezpada gibelatzea/ borroka jada galdutik,/ erabakirik zugan ez sartzea jagoitik,/ ez, ordea, samintzea ihesi zugandik”.
Baina, ulertu egidazue, Monforteko ikonoaren eta Galiziako poesia erradikalki kontrakulturalaren ordezkaria ez dut aurkitu hemen, erritmoa galdurik eta lar hanpaturik euskara, korapilaturik datorrela iruditu baitzait itzulpen hau. Pereirok bi poema liburu utzi zituen. Bata izan zen Poemas 1981/1991 (1992) eta bestea Poesía última de amor e enfermidade (1995) itzel hau. Hil zen urtean, 1996an, Poemas para unha Loia argitartu zen, bere Madrileko bizipenen dekantazioa. HIESak jota hil zela uste du askok, baina bizitzak hil zuen, alde guztietatik eraso egin baitzioten ajeek. Lugoko Auzitegi Probintzialak ofizialki ebatzi zuen koltza olio desnaturalizatuaren kontsumoak eragindako intoxikazio batek eroan zuela.
Oren guztiek zuten gizona kolpatu, baina zoriontsu eta bizizale gogoratuko du literaturak; bota ttua: “Cuspídeme enriba cando pasedes por diante do lugar onde eu repouse, enviándome unha húmida mensaxe de vida e de furia necesaria”. Freskoa da Pereiro, hasiberriaren gorrotoa zein maitasuna barruntatzen zaizkio, ziztu bizian doa kontrolatzen ez dituen autopistetatik, eta horregatik maite dute hainbeste galegoek. 2011ko Día das Letras Galegas eskaini zitzaion, eta itzela izan omen zen atxikimendua, agian Pereiro katalogatu ezinezkoa zelako, inork beretu ezinezko izena. Badauka Thomas Bernharden lehorretik zer edo zer, badauka Rimbauden argitzapenen antzeko halako zorakeria eder bat. Espainiako kritikoek “latindarretatik urrun” zegoen tradizio bateko ordezkaritzat daukate, agian ahazturik Galiziaren arima zeltaz, Atlantikoaren xiringez, eta finean laurogeigarren hamarkadako Vigoko nahas-mahas aberatsaz.
Pereiro ez da ezinbesteko horietakoa, baina garai jakin bateko kronika existentziala egiten du. Berea poesia pertsonal bat da ez daukana bat ere bokazio unibertsalik, eta hain zuzen horregatik bihurtzen da noranahiko. Lois Pereirori egokitu zitzaion punkaren irudia eroatea punk izan gabe, belaunaldi kolpatuaren bozgorailua izatea hain modu intimoan idatzi arren. Autostop egin zuen Flauberten Roueneko etxera, poliglota amorratua izan zen —aipatutako Thomas Bernard zein Paul Celan irakurtzeko—, eta bere burua jarri zuen artisteoaren Madril arean azal haretatik aparte, nahiz eta Madrilen bizi eta han bertan sortu zuen Loia aldizkaria, esperimentala inondik ere, bidaide izan zituelarik Antón Patiño, Menchu Lamas, Manuel Rivas, Xosé Manuel Pereiro, Fermín Bouza eta Vicente Araguas. Lau zenbaki eman ziren argitara, 1978koa azkena.
Garratzak dira beraz irakurleak liburu honetan kausituko dituen iluminazioak. Konbentzioen kontrako Pereiro. Ados ez zegoena. Ahaztua eta gogoratua. Gutxi idatzi arren arrasto sakona utzi zuen jenioa. “Benetako poesiak beti dio egia, nahiz eta garratza izan”.
Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lurrez estali
Ximun Fuchs
Jon Jimenez
Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo
Mikel Asurmendi
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo
Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban
Mikel Asurmendi
Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz
Gorka Bereziartua Mitxelena
Juana
Jon Artano Izeta
Mikel Asurmendi
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Jon Jimenez