kritiken hemeroteka

8.549 kritika

« | »

Akaberako poesia amodioaz eta gaitzaz / Lois Pereiro (Joxemari Sestorain) / Denonartean, 2013

Castelao akrata balitz Igor Estankona / Deia, 2014-02-01

Joxemari Sestorainen itzulpenari gustua hartu ezinik ibili naiz Akaberako poesia amodioaz eta gaitzaz (Denonartean, 2013) irakurtzen, noizbehinka printza bat, noiz­behinka poema eder bat: “Penetan bizi naiz zu gabean/ neketan diraut ukatzen gaituen urrunean/ nabilano bi munduren ertzean,/ ebatzi gaberik zu maitatzeko sosegua/ bietako zeinek damaidan,/ mindu gaberik ez zaizulako axola/ ni badaezpada gibelatzea/ borroka jada galdutik,/ erabakirik zugan ez sartzea jagoitik,/ ez, ordea, samintzea ihesi zugandik”.

Baina, ulertu egidazue, Monforteko ikonoaren eta Galiziako poesia erradikalki kontrakulturalaren ordezkaria ez dut aurkitu hemen, erritmoa galdurik eta lar hanpaturik euskara, korapilaturik datorrela iruditu baitzait itzulpen hau. Pereirok bi poema liburu utzi zituen. Bata izan zen Poemas 1981/1991 (1992) eta bestea Poesía última de amor e enfermidade (1995) itzel hau. Hil zen urtean, 1996an, Poemas para unha Loia argitartu zen, bere Madrileko bizipenen dekantazioa. HIESak jota hil zela uste du askok, baina bizitzak hil zuen, alde guztietatik eraso egin baitzioten ajeek. Lugoko Auzitegi Probintzialak ofizialki ebatzi zuen koltza olio desnaturalizatuaren kontsumoak eragindako intoxikazio batek eroan zuela.

Oren guztiek zuten gizona kolpatu, baina zoriontsu eta bizizale gogoratuko du literaturak; bota ttua: “Cuspídeme enriba cando pasedes por diante do lugar onde eu repouse, enviándome unha húmida mensaxe de vida e de furia necesaria”. Freskoa da Pereiro, hasiberriaren gorrotoa zein maitasuna barruntatzen zaizkio, ziztu bizian doa kontrolatzen ez dituen autopistetatik, eta horregatik maite dute hainbeste galegoek. 2011ko Día das Letras Galegas eskaini zitzaion, eta itzela izan omen zen atxikimendua, agian Pereiro katalogatu ezinezkoa zelako, inork beretu ezinezko izena. Badauka Thomas Bernharden lehorretik zer edo zer, badauka Rimbauden argitzapenen antzeko halako zorakeria eder bat. Espainiako kritikoek “latindarretatik urrun” zegoen tradizio bateko ordezkaritzat daukate, agian ahazturik Galiziaren arima zeltaz, Atlantikoaren xiringez, eta finean laurogeigarren hamarkadako Vigoko nahas-mahas aberatsaz.

Pereiro ez da ezinbesteko horietakoa, baina garai jakin bateko kronika existentziala egiten du. Berea poesia pertsonal bat da ez daukana bat ere bokazio unibertsalik, eta hain zuzen horregatik bihurtzen da noranahiko. Lois Pereirori egokitu zitzaion punkaren irudia eroatea punk izan gabe, belaunaldi kolpatuaren bozgorailua izatea hain modu intimoan idatzi arren. Autostop egin zuen Flauberten Roueneko etxera, poliglota amorratua izan zen —aipatutako Thomas Bernard zein Paul Celan irakurtzeko—, eta bere burua jarri zuen artisteoaren Madril arean azal haretatik aparte, nahiz eta Madrilen bizi eta han bertan sortu zuen Loia aldizkaria, esperimentala inondik ere, bidaide izan zituelarik Antón Patiño, Menchu Lamas, Manuel Rivas, Xosé Manuel Pereiro, Fermín Bouza eta Vicente Araguas. Lau zenbaki eman ziren argitara, 1978koa azkena.

Garratzak dira beraz irakurleak liburu honetan kausituko dituen iluminazioak. Konbentzioen kontrako Pereiro. Ados ez zegoena. Ahaztua eta gogoratua. Gutxi idatzi arren arrasto sakona utzi zuen jenioa. “Benetako poesiak beti dio egia, nahiz eta garratza izan”.

Azken kritikak

Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lurrez estali
Ximun Fuchs

Jon Jimenez

Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo

Mikel Asurmendi

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban

Mikel Asurmendi

Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz

Gorka Bereziartua Mitxelena

Juana
Jon Artano Izeta

Mikel Asurmendi

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

Hedabideak