susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Castelao akrata balitz | Geltokiak edo helduta entzuteko abestiak »

Egia esan / Peru Magdalena / Elkar, 2013

Abentura literarioa Saioa Ruiz Gonzalez / Argia, 2014-02-02

Egia esan, ez dakit nola definitu Peru Magdalenaren azken lana: kontakizun luzea, nobela, nobela bat idazteari buruzko abentura, abentura bati buruzko nobela. Nolanahi ere, liburuak berak definizio moduko bat ematen digu -tura atzizkiaren eratorpen bi baliatuz. Bizitzan fisikoki emandako bilaketa: abentura. Eta bizitza orrira iraultzen duena: literatura (236. orr.).

Egia esan, halaxe izena baitu liburuak, modu arrunt batean abiatzen da. Arri eta Kleo hizketan ari direla, jakingo dugu gauzak ezkutatzen dizkiola Arrik Mariari. Arri bizitza maitatu eta disfrutatzearen aldeko pertsonaia da. Alegia, “ulertezina iruditzen zitzaion, ulertezina baino gehiago onartezina, bizitza bakar batekin konformatzea” (13. orr). Filosofia horren jabe, “gauzak ez dira sekula diruditenak”, “bizi itzazu hainbat bizitza bizitza bakarrean” eta horrelako esalditan sinisten zuen Kimuren aitak, behin Mongoliara alde egin zuenak eta inoiz itzuli ez zenak. Baina, egia esan, nor zen Arri?

Artista, abeslari, poeta, Eusko Jaurlaritzako partaide, eta abar. Orotariko bertsioak existitzen dira Arriren inguruan. Horrexegatik, egia bilatzearen ideiak itsututa, Kimuk, bere aitak behin egindako bidaia berregingo du: “Baina bidaia bat ezin da berregin. Bidaia bat egiteak bidea egitea esan gura du” (145. orr.). Honela agertuko zaigu Kimu, liburuaren hirugarren zatian, bere abenturaren kontari eta, konturatu gabe ere, literaturaren egile. Emeki-emeki, egiaren bilaketa zena interpretazio pertsonala bilakatzen da, kimu horretatik adar berria jaiotzen hasiz. Kimuk ulertuko du azkenik bere izenaren esanahia.

Zenbait momentutan istorioa luzeegia suertatu zait, baita aspergarria zenbait kasutan ere. Aita/seme arteko konfliktoaz gainera, bidai iniziatikoaren ideiek ez dirudite originalegiak. Aita ezagutu zutenen mikroistorio eta testigantza txertatuek erritmoa astuntzen dutela iruditu zait, nahiz eta ulertzen dudan liburua abiatu duen konfliktoari forma ematearren baliatu behar izan direla.

Zer da liburuari eusteak lagundu nauena? Zer da harengan sinistera bultzatu nauena? Burutaziorako eskaintzen duen aukera. Alegia, istorioaren hari narratiboa gainditzen duten esaldi, komentario edota erreferentzia literarioetan topatu dut nire -tura atzizki propioa. Eta hori da literaturaz espero izaten dudana; fikzioaren bitartez errealitatea ezagutzen sakondu ahal izatea.