« Itsasoa suzko hitzetan | Ahots anitz »
Jon Miranderen gutunak, 1948-1972 / Patri Urkizu / Susa, 1995
Miranderen gutunak edo gizon baten sekretuak Joxean Agirre / Egin, 1996-03-31
Ez dut egundo ezagutu maitasun gutunik gordetzen duen gizon bakar bat ere. Alderantziz, ezagutu ditudan emakume gehienek artxibatu egiten dituzte, txukundade handi edo txikiagorekin.
Bada Kunderaren nobela bat (Maitasun barregarriak, beharbada), non protagonistak maitasun damutu baten historia kontatzen duen. Interesagarria da, ze nork ez du lotsarazten duen maitasun historiarik?
Aipatzen dugun protagonistak bereak eta bi egiten ditu emakume itsusi horri (hori baita lotsarazten duen arrazoia) idatzi zizkion gutunak nola edo hala ezabatzeko, lekuko horiek deseginez gero, iragana ere garbituko duelakoan.
Badute gutunek beste jenero literadoek ez duten gardentasun bat, pertsona bat ez baita gutunetan bezain lotsagabeki beste inon biluzten. Hori garbi asko ikusten da Susak argitara duen Jon Miranderen gutunak, 1948-1972 liburuan.
Mirande nortasun konplexu samarreko idazlea da. Kultura handikoa, poliglota, nihilista, paganoa, filonazia eta probokatzailea zen. Baina izaera aldetik misantropo, uzkur eta depresiboa izan behar zuen. Inpresio hori atera genuen bederen Parisera iritsi berritan, 1969an uste dut, Txomin Peillenen etxean afaritan ezagutu genuenean. Peillenek, afaldu eta gero, bere bidaia urrunetatik ekarritako edari susmagarri batzuk atera zituen eta segidan bien artean argitaratzen zuten Igela aldizkariaren zenbaki atzeratuak banatu zizkigun, frantses Harakiri famatuaren bidetik ateratzen zuten aldizkari heteredoxo eta probokatzailearen zenbakiak alegia euskal kulturaren itsaso barean inor probokatzea oso zaila ez zen garaiak baitziren.
Mirandek, gure harridurarako, keltiar hizkuntzaz edo erlijioaz, Nietzscheri buruz edo Euskal Herriaz sentitzen zuen iguinaz hitz egin zuen ahopeka edo juduen kontrako boutade batzuk bota zituen. Baina gizon isila zen. Kultura gehiegiz jantzitako zuberotar mutilzahar baten plantak zituen, beti uzkur eta lotsati antzean.
Orain argitara eman diren gutunotan, aldiz, erabat biluzten da eta bere sekretuak eta zauriak erakusten ditu, bereziki Ibiñagabeitia-tarAndimari idazten dizkionetan. Bere kuriositate intelektuala, bere gordinkeriak, bere umore alditan fina eta alditan zakarra, bere juduen kontrako fobiak, eta depresioak, politikari buruzko idatziak, etsipen aldiak eta beste mila zertzelada agertzen dira gutunotan, irakurlea lotsarazteraino batzuetan. Eta nik, inoiz famatu izango naizen motiborik ikusten ez dudan arren, gehiago karta bakar bat ere ez idaztea erabaki dut, bada-ezpada.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez