« Itsasoa suzko hitzetan | Ahots anitz »
Jon Miranderen gutunak, 1948-1972 / Patri Urkizu / Susa, 1995
Miranderen gutunak edo gizon baten sekretuak Joxean Agirre / Egin, 1996-03-31
Ez dut egundo ezagutu maitasun gutunik gordetzen duen gizon bakar bat ere. Alderantziz, ezagutu ditudan emakume gehienek artxibatu egiten dituzte, txukundade handi edo txikiagorekin.
Bada Kunderaren nobela bat (Maitasun barregarriak, beharbada), non protagonistak maitasun damutu baten historia kontatzen duen. Interesagarria da, ze nork ez du lotsarazten duen maitasun historiarik?
Aipatzen dugun protagonistak bereak eta bi egiten ditu emakume itsusi horri (hori baita lotsarazten duen arrazoia) idatzi zizkion gutunak nola edo hala ezabatzeko, lekuko horiek deseginez gero, iragana ere garbituko duelakoan.
Badute gutunek beste jenero literadoek ez duten gardentasun bat, pertsona bat ez baita gutunetan bezain lotsagabeki beste inon biluzten. Hori garbi asko ikusten da Susak argitara duen Jon Miranderen gutunak, 1948-1972 liburuan.
Mirande nortasun konplexu samarreko idazlea da. Kultura handikoa, poliglota, nihilista, paganoa, filonazia eta probokatzailea zen. Baina izaera aldetik misantropo, uzkur eta depresiboa izan behar zuen. Inpresio hori atera genuen bederen Parisera iritsi berritan, 1969an uste dut, Txomin Peillenen etxean afaritan ezagutu genuenean. Peillenek, afaldu eta gero, bere bidaia urrunetatik ekarritako edari susmagarri batzuk atera zituen eta segidan bien artean argitaratzen zuten Igela aldizkariaren zenbaki atzeratuak banatu zizkigun, frantses Harakiri famatuaren bidetik ateratzen zuten aldizkari heteredoxo eta probokatzailearen zenbakiak alegia euskal kulturaren itsaso barean inor probokatzea oso zaila ez zen garaiak baitziren.
Mirandek, gure harridurarako, keltiar hizkuntzaz edo erlijioaz, Nietzscheri buruz edo Euskal Herriaz sentitzen zuen iguinaz hitz egin zuen ahopeka edo juduen kontrako boutade batzuk bota zituen. Baina gizon isila zen. Kultura gehiegiz jantzitako zuberotar mutilzahar baten plantak zituen, beti uzkur eta lotsati antzean.
Orain argitara eman diren gutunotan, aldiz, erabat biluzten da eta bere sekretuak eta zauriak erakusten ditu, bereziki Ibiñagabeitia-tarAndimari idazten dizkionetan. Bere kuriositate intelektuala, bere gordinkeriak, bere umore alditan fina eta alditan zakarra, bere juduen kontrako fobiak, eta depresioak, politikari buruzko idatziak, etsipen aldiak eta beste mila zertzelada agertzen dira gutunotan, irakurlea lotsarazteraino batzuetan. Eta nik, inoiz famatu izango naizen motiborik ikusten ez dudan arren, gehiago karta bakar bat ere ez idaztea erabaki dut, bada-ezpada.
Bidaideak
Agurtzane Intxaurraga / Arantxa Iturbe
Javier Rojo
Abaro
Itxaro Borda
Igor Estankona
Analfabetoa idazle
Agota Kristof
Irati Majuelo
Erle langileen amodioak
Aleksandra Kollontai
Ibon Egaña
Urrats urratuak
Askoren artean
Javier Rojo
Hiruki gatazkatsua
Marina Sagastizabal
Nagore Fernandez
Naparra, kasu irekia
Jon Alonso
Aiora Sampedro
Eros
Eric Dicharry
Javier Rojo
Bidasoan gora
Eneko Aizpurua
Mikel Asurmendi
Ibaiertzeko ipuina
Oihane Amantegi Uriarte
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Argiantza
Pello Lizarralde
Hasier Rekondo
Nola gorde errautsa kolkoan
Miren Agur Meabe
Javier Rojo
"C'est la vie" kantatzen dute zaharrek
Karlos Zabala
Arrate Beristain Uriarte
Ibaiertzeko ipuina
Oihane Amantegi Uriarte
Rafa Ugalde