kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Jon Miranderen gutunak, 1948-1972 / Patri Urkizu / Susa, 1995

Miranderen gutunak edo gizon baten sekretuak Joxean Agirre / Egin, 1996-03-31

Ez dut egundo ezagutu maitasun gutunik gordetzen duen gizon bakar bat ere. Alderantziz, ezagutu ditudan emakume gehienek artxibatu egiten dituzte, txukundade handi edo txikiagorekin.

Bada Kunderaren nobela bat (Maitasun barregarriak, beharbada), non protagonistak maitasun damutu baten historia kontatzen duen. Interesagarria da, ze nork ez du lotsarazten duen maitasun historiarik?

Aipatzen dugun protagonistak bereak eta bi egiten ditu emakume itsusi horri (hori baita lotsarazten duen arrazoia) idatzi zizkion gutunak nola edo hala ezabatzeko, lekuko horiek deseginez gero, iragana ere garbituko duelakoan.

Badute gutunek beste jenero literadoek ez duten gardentasun bat, pertsona bat ez baita gutunetan bezain lotsagabeki beste inon biluzten. Hori garbi asko ikusten da Susak argitara duen Jon Miranderen gutunak, 1948-1972 liburuan.

Mirande nortasun konplexu samarreko idazlea da. Kultura handikoa, poliglota, nihilista, paganoa, filonazia eta probokatzailea zen. Baina izaera aldetik misantropo, uzkur eta depresiboa izan behar zuen. Inpresio hori atera genuen bederen Parisera iritsi berritan, 1969an uste dut, Txomin Peillenen etxean afaritan ezagutu genuenean. Peillenek, afaldu eta gero, bere bidaia urrunetatik ekarritako edari susmagarri batzuk atera zituen eta segidan bien artean argitaratzen zuten Igela aldizkariaren zenbaki atzeratuak banatu zizkigun, frantses Harakiri famatuaren bidetik ateratzen zuten aldizkari heteredoxo eta probokatzailearen zenbakiak alegia euskal kulturaren itsaso barean inor probokatzea oso zaila ez zen garaiak baitziren.

Mirandek, gure harridurarako, keltiar hizkuntzaz edo erlijioaz, Nietzscheri buruz edo Euskal Herriaz sentitzen zuen iguinaz hitz egin zuen ahopeka edo juduen kontrako boutade batzuk bota zituen. Baina gizon isila zen. Kultura gehiegiz jantzitako zuberotar mutilzahar baten plantak zituen, beti uzkur eta lotsati antzean.

Orain argitara eman diren gutunotan, aldiz, erabat biluzten da eta bere sekretuak eta zauriak erakusten ditu, bereziki Ibiñagabeitia-tarAndimari idazten dizkionetan. Bere kuriositate intelektuala, bere gordinkeriak, bere umore alditan fina eta alditan zakarra, bere juduen kontrako fobiak, eta depresioak, politikari buruzko idatziak, etsipen aldiak eta beste mila zertzelada agertzen dira gutunotan, irakurlea lotsarazteraino batzuetan. Eta nik, inoiz famatu izango naizen motiborik ikusten ez dudan arren, gehiago karta bakar bat ere ez idaztea erabaki dut, bada-ezpada.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak