kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Behi euskaldun baten memoriak / Bernardo Atxaga / Pamiela, 1991

Samurtasunaren zelaian Amaia Iturbide / Egin, 1992-03-10

Bernardo Atxagaren azken liburuak izenburuagaitik beragaitik —Behi euskaldun baten memoriak— irakurleari irribarre samurra egiteko gonbitea luzatzen dio. Orain artetsu behintzat, nekazal-herria izan garenez gero, euskaldun eta behi hitzak —gure mendietako abererik sinbolikoena ardiarekin batera— sarritan arlo semantiko berean idatziak izan dira. Memoria hitza ere aurreko biei ondo dagokie, iragandako istorioak kontatzen bait dira behi baten ahotik, kontatzen eta hausnartzen —azken aditz honek dituen bi zentzuetan—. Istorio nagusi bat garatzen du, behi protagonistaren eta La Vache qui Rit deitzen den beste behi baten artean gertatutakoa, eta hari narratibo horren barruan beste hainbat istorio sortzen ditu, Mila gau eta gau bat gehiago-n agertzen den teknikari jarraituz. Hau dela medio, istorioak maila anitz eta desberdinetan biderkatzen dira, denborarekin jolastuz, denbora zuritu ondoren hainbat eta hainbat geruza aurkituko bagenitu bezala. Elementu batek besteari jarraitze honek, alde batetik, hizkuntza narratiboa aberastu eta erretoriko bihurtzen du, eta, bestetik, ipuinaren espazio eta giro liluragarrian murgildu. Eleberria bederatzi ataletan banatuta dago, kapitulo bakoitzaren hasieran laburpen moduko bat eskaintzen zaigularik, istorio tartekatuen artean gal ez gaitezen.

Idazleak Behi euskaldun baten memoriak, batez ere, gazteentzat idatzi zuela ohar erazi zigun eta hori nabari da liburuak duen ikutu ingenuo, intraszendente eta dibertigarriagaitik. Bizitzan jazotzen diren gorabeherak, ba hori, gora eta beherak besterik ez direla azaltzen zaigu, gutxi gorabehera.Eritziak eritzi direla, ezerk ez duela aparteko garrantzirik. Egoera garratzak, gerra zibilari buruzko pasarteak lekuko, samurtasunaren kotoiaz lausotzen ditu; bere berea duen umorea, samurtasuna ironiaz nahasten den umorea, ahaztu gabe. Izan ere, ohizko bideetatik abiatzen da: barne-mintzo bat entzun ahal dugu; euskara molde desberdinak tartekatzen ditu, pertsonaia desberdinen hizkuntz ezaugarriak nabarmenduz…

Hasieran sinbologia aipatu dut, zeren, Atxaga, ipuin luzea ere izan zitekeen eleberri honetan, luma zorrotz bat dela medio, behiaren irudian euskal izaerari sarritan egotzi izan zaizkion ezaugarri batzuk aletzen doa. Behi protagonistaren baitan dagoen barne mintzoa Setatsu izenaz bataiatu du buru gogorra delako; sententziotsua ere bada delako barne mintzoa, ahotan esaera zaharren bat beti darabilen horietakoa; behi protagonista zelaia bezain laua da, xalotasunean eta esnetan bizi izandakoa, mendi usain artean, oldozteari emana. Eta idazleak guzti honen bidez euskalduntasunaren lepotik irribarre egiten duela uste dut.

Liburu laxoa, patxada ederrean irakurtzekoa Atxagak eskaini digun azken hau.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak