« Dramak | Jomeiniren paradisuan »
Mendekuak / Koldo Izagirre / Susa, 1987
Mendekoaren tragedia (mendez mendetako mendekoaren mendekua) Jokin Aldazabal / Egin, 1988-03-22
Iparragirrek burua altxako balu… Gernikako Arbola aizkoraz ipurdi-ipurditik ebakiko luke. Ez da, ez, gaueskolan ikasleek egiten dituzten baldintza-ondorio ariketa horietako bat, Koldo Izagirreren sujerentzia bat baizik, liburua ireki bezain pronto botatzen diguna. Egia ote hor idarokitzen zaiguna? Gezurra? Ez dakigu baina polita da, ezta? Oso prosa poetikoa da “Iparragirre rides again” delako zatitxo honetakoa. Urretxuar zaharra hortxe datorkigu berriro Hendaian barrena, ez dakigu oaingoan Ameriketatik ala Axularren begiak Euskalerria zaintzen duenaren antzeko lekutik eta hara zer bururatu zaion.
Paregabeko goxotasuna batzuetan, amorru ezin eraman bestetan, sentierazi zigun Koldo Izagirrek idazten hasi eta segituan zorioneko Mermelada, Eguberri eta Zorion ustel haietan. Gerora ere, hizketa erregistro diferenteak hatzemateko dohain aparta erakutsi zigun bereziki Zergatik bai izeneko hartan eta oraingo honetan ere, Mendekuak delako honetan ere, badu gisa bereko ekarririk. Hau esatean “Gertakariaren lekuan bertan” izeneko narrazioa azpimarratu nahi genuke. Izan ere, euskara artez edo moldez alor askotara zabaldu nahi eta ezinean den honetan eredu egokia ematen baitigu. Ez genuke jakingo zehatz esaten baina badu kazetaritza kutsurik, baina areago, jerga judizialaren zaporea. Edozein hizkuntzatan trinko, zail ta motroilo izan ohi dena xinple ta txukun ematen digu pasaitar honek. Narrazio honetan El Caso-k, orain urte batzuetara arte baserritar askok irakurtzen zuen egunkari-astekari hark, gogoz argitaratuko zukeen maitasun-heriotze kasu bat ematen zaigu bizirik dirautenak jaulkitakoaren arabera.
Hala eta guztiz ere, eta joan den mendeko azken alderako errelato bat ematen baldin bazaigu ere, aktualitatea, Euskalerriaren gertu-gertuko historia daukagu pil-pil istorio hauetan: burruka abertzalea bere garaipen eta hutsekin, presoak, inkontrolatuen balentriak, manifestazio eta errepresioa, politika eta euskara Txomin Iturberen heriotzeko hartan…
Denetan ez baldin bada ere gehienetan, autoreak lanean jartzen gaitu liburuska hau irakurtzeko garaian. Ez dugu irakurtze lan hutsarekin aski. Osatu egin behar dugu aurkezten digun puzzlea. Ez “Etxeberri” izenekoan bakarrik, bertan pertsonaia diferenteak eta elkarren etsaiek kontatzen baitigute historiaren zati bana, guk geuk nortzu diren ez dakigula. Baita beste gehientsuenetan ere, gure historia gertuko pasarteak ematen zaizkigu eta geuk osatu eta beren lekuan kokatu behar baititugu; irakurleak gogora ekarri behar gertakariak kontatutakoa, guztiz lauso geratuko ez bada. Gogoratu eta osatu behar honek, gainera, galdekatu egiten du irakurlea geure herriko gertakariez eta berorien aurrean norberak izandako jokabideaz.
Esanak esan, zein eratako, zer nolako Euskalerria erakusten zaigu “Mendeku” otan? Egia esan, nahiko mundu mugatua da, liburuan bertan irakur daitekeenez “herri honetako gizarte gatazkatsua”ren ispilu, edo behinik behin ispiluaren zati zorrotz eta mingarrienarena. Baina oroz gainetik, herri honek bizi duen tragedia da isladatzen ipuinotan. Azalpean autoreak berak aitortzen du tragedia maitasunez eta gorrotoz idatziriko” lan honek. Tragedia da gure herriak pairatutako hainbeste irain, umilazio, menderatze… eta tragedia horretatik sortzen da mendeku egarria, mendekoari hain gutxitan zabalik geratzen zaio irtenbide mingots hori, baina gure kasuan, agian hori ere ukatua dugu “galtzailearen arantza hezurreraino sartua” daukagu eta. Eskerrak arnas apur bat hartzen uzten digun “Petite Bohéme”n, itolarrian geundenean.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez