susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Durduza arazlea | Bele beltza moko beltzean bi gerezi gorrirekin »

Twist / Harkaitz Cano / Susa, 2011

Erru sentimenduaz Javier Rojo / El Correo, 2012-03-03

Harkaitz Canok bere lehenengo idazlanetatik argi utzi zuen garrantzizko leku bat izango zuela euskal literaturan, idazle moduan pixka bat gorabeheratsua bada ere, batzuetan literaturarekin gorroto-amodiozko harreman konfliktiboa duela baitirudi. Edonola ere, beti da interesgarria, eta arnas luzeko idazlan bati ekiten dionean, bere trebetasunaren maila agerian geratzen da. Halaxe gertatzen da Twist izeneko nobela mardul honetan. ETAren kontrako gerra zikineko gertakari latzenetako batean oinarritu da idazlea nobela hau egiteko, liburuaren abiapuntuan Soto eta Zeberio izeneko pertsonaien desagertzea jartzen da-eta. Euskal gatazkaren testuinguruan kokatzen du istorioa, eta bertan kontatzen direnetarik askok zuzen zein zeharka euskal gatazka horrekin zerikusirik daukate. Baina liburuan euskal gatazkatik harantzago doa. Argumentuaren erdigunean Diego Lazkano izeneko pertsonaia dugu, Sotoren eta Zeberioren adiskidea eta militantziakidea. Diego Lazkanok ezin du erru sentimendutik ihes egin, bera izan baitzen adiskideak salatu zituena, eta haien desagerpena ahalbideratu zuena. Sentimendu horren pean eraikitzen saiatzen da bere bizitza, eta idazle ospetsua izatera heltzen da, baina itxurazko bizitza horren azpian beste bizitza bat dauka, zeren protagonistak, bere benetako izaera alde batera utzita, galdutako adiskideen bizitza burutu gabeari eusten baitio, Sotok hasi berritan utzitako idazle-lana bere gain hartuta. Lazkanok badaki neurri handi batean egiten ari den bizitza hori ez dela berea, maileguan hartutako izaera daukala bere benetako izaeraren gainean jarrita, eta tentsioa sortzen da bien artean.

Nobelaren erdigunean gertakari horiek eta pertsonaia hau agertu arren, nobelak alderdi gehiago dauzka. Ia izaera independentea duten zortzi ataletan banatuta agertzen da, non gertakariekin zerikusirik duten beste pertsonaia batzuk eta zuzen gai horrekin erlazionatuta ez daudenak ere agertzen diren, non arteaz eta literaturaz, antzerkiaz eta bizitzaz hitz egiten den. Nobela konplexua da, eta batzuetan idazleak bertan bere burua hustu duela ematen du. Eta euskal gatazkaren barruan kokatuta dagoen arren, gatazkaz bainoago adiskidetasunaz, ausentziaz, eta, batez ere, erru sentimenduaz hitz egiten zaigu.

Duda bat bakarrik geratu zait: liburuak izan duen oihartzuna zergatik gertatu da, bere duda-ezinezko kalitateagatik ala argumentua gatazkaren barruan kokatua izan delako?