kritiken hemeroteka

8.508 kritika

« | »

Fikzioaren izterrak / Ur Apalategi / Susa, 2010

Fikzioaren muinak dastatzeko gogoz Mikel Asurmendi / Irunero, 2012-02

Ur Apalategiren Fikzioaren izterrak igurtzi dut, berriz ere. Liburuak biltzen dituen atal guztiak —zazpi— laztandu eta jorratu ostean, “Bernardo et Ramon” —azken narrazioa— eta Azken fandangoa Buenos Airesen —lehena— igurtzi ditut berriz ere. Gainerako atalak —bost ipuin, ipuin edo— irakurriko dudan esperantzaz, hona “artaburu” horretatik “irakurri” ditudan eleak. Artaburu gisa irudikatu dut liburua, ez da inola ere adiera gutxiesgarria ordea. “Artaburua irakurtzen, nola liburua leitzen hala eleen lihoa iruten” saretzen da literatura.

Metafora bat besterik ez duzu hondar ele ale sorta hori.

Horiek horrela, liburuaren izenburua Fikzioaren izterrak ezezik, Fikzioaren ipurmasailak edota Fikzioaren bularrak izan zitezkeela pentsu dut. Funtsean, literatura eleen irun ahala sortutako metafora baita. Euskal literaturaren lurraldean elea ongi landu eta jorratu izan da joan deneko hiru hamarkadetan, badugu gure artean eleen xarma ederki asko iruten dakiten idazleak, hots. Ur Apalategi dugu diodanaren irule.

Ez diot nik bakarrik esaten. Fikzioaren izterrak liburuari esker iazko Euskadi Literatura saria jaso baitzuen Apalategik. Eta ez naiz txokolatezko bonboiaz ez izen bereko perretxikoaz ari. Ez bilatu trufarik ez isekarik nire berbetan.

Metaforarik ez beraz, hondar ele ale sorta horretan.

Izan ere, gure literaturaren izterrez ez ezik, ipurmasailez, bularrez, baita bere gorputzen beste organo zenbaitez gozatu dut nik, liburua —edo artaburua— hozkatu ahala mastekatu dudanean.

Badut ostera, bihotzerre moduko bat. Ez da betekadarik inola ere. Izan ere, artaburuko lehen eta hondar atalak bi aldiz irakurri eta aletu ondoren, beste bostak ahoratzeko eta mastekatzeko zain baitauzkat apalategian, erran nahi baita, nire platerean.

Erran nahi baitut ere, Ur Apalategik elea nola maneiatzen duen dastaturik, egile honek Fikzioaren muinak maneiatzea gustatuko litzaidakeela, literaturaren muinaren muina dastatzeko irritsa ernatu baitit. Irritsa apeta eta guraria. Literaturaren muinak diot, eta ez “gure” literaturaren muina. Fikzioaren muinak, maiuskulaz.

Aspaldiko Gauak eta hiriak gogoan, Gure Gauzak S.A. eta hizpide dudan Fikzioaren izterrak ezagutu eta barneratu ondoren, idazle honek ongi egingo luke euskal literatur leinua endogamia erortzetik “salbatzen” saiatuko balitz.

Ur Apalategiren lumak —ordenagailuak orain— eta talentuak “gure” literaturaren karaokeaz beste lurraldea jorratu eta urratu dezakeelakoan nago. Hartara, izterrez, ipurmasailez eta bularrez gainera, berezko partituraz joko lukeen berezko orkestra sinfonikoa ehun lezake Apalategik literatura beteagoa irun aldera.

Eta Fikzioaren izterrak ez da hutsala horregatik. Enkas diot. Benaz eta serio erran ere.

Azken kritikak

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Maddi Galdos Areta

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Aiora Sampedro

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Asier Urkiza

Diesel
Bertol Arrieta

Nagore Fernandez

Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark

Jon Jimenez

Basokoa
Izaskun Gracia Quintana

Joxe Aldasoro

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Mikel Asurmendi

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak