kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Fikzioaren izterrak / Ur Apalategi / Susa, 2010

Fikzioaren muinak dastatzeko gogoz Mikel Asurmendi / Irunero, 2012-02

Ur Apalategiren Fikzioaren izterrak igurtzi dut, berriz ere. Liburuak biltzen dituen atal guztiak —zazpi— laztandu eta jorratu ostean, “Bernardo et Ramon” —azken narrazioa— eta Azken fandangoa Buenos Airesen —lehena— igurtzi ditut berriz ere. Gainerako atalak —bost ipuin, ipuin edo— irakurriko dudan esperantzaz, hona “artaburu” horretatik “irakurri” ditudan eleak. Artaburu gisa irudikatu dut liburua, ez da inola ere adiera gutxiesgarria ordea. “Artaburua irakurtzen, nola liburua leitzen hala eleen lihoa iruten” saretzen da literatura.

Metafora bat besterik ez duzu hondar ele ale sorta hori.

Horiek horrela, liburuaren izenburua Fikzioaren izterrak ezezik, Fikzioaren ipurmasailak edota Fikzioaren bularrak izan zitezkeela pentsu dut. Funtsean, literatura eleen irun ahala sortutako metafora baita. Euskal literaturaren lurraldean elea ongi landu eta jorratu izan da joan deneko hiru hamarkadetan, badugu gure artean eleen xarma ederki asko iruten dakiten idazleak, hots. Ur Apalategi dugu diodanaren irule.

Ez diot nik bakarrik esaten. Fikzioaren izterrak liburuari esker iazko Euskadi Literatura saria jaso baitzuen Apalategik. Eta ez naiz txokolatezko bonboiaz ez izen bereko perretxikoaz ari. Ez bilatu trufarik ez isekarik nire berbetan.

Metaforarik ez beraz, hondar ele ale sorta horretan.

Izan ere, gure literaturaren izterrez ez ezik, ipurmasailez, bularrez, baita bere gorputzen beste organo zenbaitez gozatu dut nik, liburua —edo artaburua— hozkatu ahala mastekatu dudanean.

Badut ostera, bihotzerre moduko bat. Ez da betekadarik inola ere. Izan ere, artaburuko lehen eta hondar atalak bi aldiz irakurri eta aletu ondoren, beste bostak ahoratzeko eta mastekatzeko zain baitauzkat apalategian, erran nahi baita, nire platerean.

Erran nahi baitut ere, Ur Apalategik elea nola maneiatzen duen dastaturik, egile honek Fikzioaren muinak maneiatzea gustatuko litzaidakeela, literaturaren muinaren muina dastatzeko irritsa ernatu baitit. Irritsa apeta eta guraria. Literaturaren muinak diot, eta ez “gure” literaturaren muina. Fikzioaren muinak, maiuskulaz.

Aspaldiko Gauak eta hiriak gogoan, Gure Gauzak S.A. eta hizpide dudan Fikzioaren izterrak ezagutu eta barneratu ondoren, idazle honek ongi egingo luke euskal literatur leinua endogamia erortzetik “salbatzen” saiatuko balitz.

Ur Apalategiren lumak —ordenagailuak orain— eta talentuak “gure” literaturaren karaokeaz beste lurraldea jorratu eta urratu dezakeelakoan nago. Hartara, izterrez, ipurmasailez eta bularrez gainera, berezko partituraz joko lukeen berezko orkestra sinfonikoa ehun lezake Apalategik literatura beteagoa irun aldera.

Eta Fikzioaren izterrak ez da hutsala horregatik. Enkas diot. Benaz eta serio erran ere.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak