kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Urre urdinaren lurrina / Jurgi Kintana / Pamiela, 2009

Urre urdinaren lurrina Asier Sarasua / Eibartik, 2009-12-20

Jurgi Kintana historialari eta idazlearen saiakera lana. Azpitituluak argi adierazten duen moduan, “Euskal idazle galduaren bila (1810-1940)” aritu da Kintana. XIX. mendeko korronte literarioak, euskal kulturaren eta euskararen egoera, idazle ezezagunen pistak…

Liburuak Blog komunitate honetan bertan dauka iturburua, Volgako Batelariek 2005ean idatzitako post honetan: “Gure literaturaren geroaz”. Volgalariak kexu dira euskarak ez duela maila jasoko literatur tradiziorik eta horrek eragin nabarmena daukala gure literaturan. “Gure ikasleek instituan Bilintx irakurrita zer espero dezakegu? (…) Ez dago tradizio bat jarraitzeko eta batez ere apurtzeko”.

Eta hari horri tiraka, apokrifoen aldeko aldarria egiten dute: Euskal obra apokrifoak behar ditugu! Zalduak proposamen bat ere egiten du: 1800 inguruko idazle erromantiko baten lan euskalduna berreraiki beharko genuke.

Nobela erromantikoa ez, baina poesia sinbolistaren atzetik hasiko da aztarka Jurgi Kintana. XIX. mendean idazle sinbolista euskaldun dotoreren bat izan bagenu? eta ez badugu ezagutzen?

Kintanak berak aitortzen duen moduan, galdera erretorikoa da, “Ez nuen uste ingurune potentzial horietan posibilitate teorikotik harago, ezer azalduko zenik. Asmoa gehiago zen egiantzeko aukerak pausatzea, gutxienez apokrifoen zaleei lana errazteko”.

Aitzakia hori aprobetxatuta, Kintanak XIX. gizaldiko (eta XX. hasierako) egoera kultural, sozial eta soziolinguistikoaz jardungo du, mende horretako idazleez eta lanez. 100 orrialdeko saiakera-liburu labur honek aukera ematen digu garai hura ezagutzeko, idazleen lanak ezagutzeko eta egoera sozio-kulturalaz gogoeta egiteko.

Liberal frantses euskaldunduak aipatuko dizkigu (Vinson eta Rostand), ondoren jauntxo euskaltzaleak (Abadia, Xaho eta Campion), Ingalaterrako lekukotasuna emango (Dodgson), kanpoan ikasitako euskaldunen gorabeherak azalduko (Azkue, Broussain eta Etxepare) eta EAJren inguruko mugimendu hiritar sabinista euskaldunberria aurkeztuko (Altuna, De la Sota, Errazti edo Onintze). Eta tartean, beste hainbat izen ere azalduko zaizkigu kukuka: Lauaxeta, Zaitegi, Orixe, Mirande…

Kantuak bezala, Kintanak ere Lizardi eta Rimbaud ahapaldi berean pausatuko dizkigu, XIX. mendeko euskarazko literatura ere existitzen dela aldarrikatuz. Tradizio eta mugimendu ahul eta sakabanatua, baina benetakoa eta, agian, gaur egun ere baliagarria.

Adituentzat arinegia eta azalekoa, beharbada, baina gainontzekoentzat argigarria. Jarrialdi batean irakurtzeko liburua. Erraz eta gustura irakurtzekoa, gainera.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak