« Derbitxeen dantza | Igandetako kronikak »
Errauts / Eneko Aizpurua / Erein, 2011
Dirua eta zaborra Javier Rojo / El Correo, 2011-01-07
Nobela beltzak idaztea pentsatu ohi dena baino zailagoa da. Ez da nahikoa delitua eta delitu hori argitu nahi duen ikertzailea bertan agertzea. Berebiziko garrantzia dute detaileek, eta, batez ere, gertakariak berez aurrera doazelako inpresioa utzi behar du argumentuak. Hau da, argumentu hori kontrolatzen duen idazlearen presentziarik gabe azaldu behar zaizkigu jazotzen direnak, naturaltasun osoz eta sinesgarritasuna errespetatuz. Gauzak honela, nobela beltzetan agertzen diren kasualitateek beren izaera ezkutatu behar dute eta gainmotibatuta egon behar dira, kasualitateak lekurik izango ez balu bezala. Testuinguru honetan ulertu behar dugu Eneko Aizpuruak argitara eman duen lehenengo nobela, Errauts izenburua duena. Nobela beltzetan agertzen diren topikoak aurkitzen ditugu hemen. Lehenengo eta behin, delitu bat, kasu honetan magrebtar baten hilketa, gertatzen da, eta delitu honetan nahasten dira itxura eta ezkutuan dagoena, delituan azalekoaren azpian bestelako inplikazioak ere agertzen baitira. Delitua argitzeko ikertzaile bat daukagu; hemen langabezian geratutako kazetaria da ikertzaile hori. Hilketa hori droga munduarekin erlazionatuta ez dagoela frogatzen interesatuta dagoen abokatu batek kontratatzen du ikertzailea. Ikertzaile horrek, bestalde, narratzailearen papera ere jokatzen du, nobela lehenengo pertsonan kontatuta dago-eta. Ikertzailearen euskal bariantearen ordezkari peto-petoa dela esatera ere ausartuko nintzateke, ez baita profesionala eta bizitzan galtzailea izatea tokatu zaion horietako bat dela ematen baitu, ziniko xamarra baina funtsean erromantikoa. Nobela beltzetan ohikoa den hirugarren osagaia aberastasunaren atzean ezkutatzen den zaborra izaten da, eta nobela honetan zaborrarena metaforikoki ez ezik literalki ere ulertu behar da.
Lehengai hauekin idazleak nobela interesgarria egiten saiatzen da, gure testuinguruan kokatua. Eta hain zuzen ere, hurbiltasun horrek kentzen dio pixka bat sinesgarritasuna, argumentua hasieratik bertatik (zergatik kontratatzen dute esperientzia gabeko amateur bat halako lan bat egiteko?) galderaz josita agertzen baitzaigu. Eta gure gizartea den bezalakoa delako zaila egiten da pentsatzea nobelan kontatzen den ustelkeria hori oharkabean pasatu litekeela.
Edonola ere, narratzaileak ez du galtzen aukerarik gizarte-kritika egiteko, modernitatean oso ondo egokitu ez denaren ikuspuntua eskainiz; idazkeran, berriz, esaldi laburrak nabarmentzen dira.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez