kritiken hemeroteka

8.530 kritika

« | »

Atakak / Hasier Larretxea / Alberdania, 2011

Nola atera atakatik Igor Estankona / Deia, 2011-11-19

Atakeak, kateak, ateak… Larretxea itzuli da suabeago, gozo hitz eginez, zeru eta lurraren artean desegiten denaren kontzientziarekin: denok hilko gara finean. Azken bala (Point de lunettes, 2008) gatazka, krisi eta lanturuzko liburu bizia izan bazen, Atakak pausatuagoa da. Hura bihotza eskuan idatzia zen. Honakoa, eskua bihotzean.

Liburuak “dekadentziaren eta errealitatearen arteko erresto” gisa definitzen du bere burua: “Etorkizuna ziurgabetasunean ebazten dugun honetan, eta iragana erranairu kontrajarrien liskarkeria baino ez denean, poesiak arnasteko haize bera luzatu nahi digu. Mundu honetako bizitokiak labainkorra izaten jarraitzen badu, bizitza lerroetako arraila da liburua, garai bateko azulejoa, isla, argi-xafla, errauts, sugar, murru, koadrozko mantel, andere-mahats zelai artean”. Uf! Egia esan, poesia labur, detailezale eta kriptikoarekin hasten da liburua. Errealitatetik apur bat aparte, sinboloetan eta analogian bilatuz azalpenak, Larretxeak emeki-emeki giro bat eta tonu jakin bat sortzen ditu, bat-batean igarotzeko muinera. Haitiri dedikatutako poemak iragartzen du (16. or.) denbora, heriotza eta gogo-jardun sakona izango dituela irakurleak bidaide, nafarraren luma beti elegante eta estilodunaren laguntzaz: “Denbora, apokalipsi atzeragarria da, / horrenbesteko iluntasun artean / egunsentirik itzuliko ez denean”. Gogorrari kantatzen dion bezala ederrari ere egiten dio keinu Larretxeak. Gorantz egiten du zentzu horretan liburuak laster, murmurazio eta egiaren onarpen antzeko batekin: “Hauturik / ez dagoenean, / bizitza, / aukera bakarra da”.

Horrela iristen gara bigarren zatira, Hedatutako arropen tolesturak datozen atalera. Poesia zail eta bere baitan bildua da honakoa ere, baina aurrerantzean erreferentzia eta seinale gehiago datozela iragartzen digu idazleak, helduleku batzuk behinik behin marrazten ditu Larretxeak: sua, liburuak eurak, Baztan, natura, esperantza… Irudi horien bitartez iritsiko gara berriro, gozo-gozo, hasierako poesia biluz eta absolutura: “Bizitza, / oinatz azpian / isiltzerik ez den / marmarra”. Idazleak berak esana da honakoa, liburuaren izaera zirkularraz: “Badago irekiera bat, eta bukaerarekin bat egiten duen hari xingle bat, zeinak liburu osoa zeharkatzen duen. Nazioarteko gatazka bat, Baztango parajea ala poema laburra izan, deserosotasun batekin aurkituko da irakurlea (…) Urruntasun geografiko eta emozionala du iturburu liburuak. Baztango bizimodu eta parajeekin bat egin nahiak, baina beti ere, memoriaren alderditik, nostalgiatik, sustraietatik”.

Aspaldiko irudi eta sentipenek eguneroko bizitzarekin egiten dute talka Atakak poemategian, orduko Azken bala hartan gatazka politikoak egiten zuen legez. Irudi eta sentipen soilak balira, ordea, ez lukete gugan hainbesteko zirrara sortuko. Larretxeak emozioa jarri dio liburuari, transmititzen jakin du zein presente egon daitekeen ausentzia, zein bizirik heriotza, zein barruan kanpokoa, zein hurbil urrunekoa… Zein zehatza izan daitekeen inoiz gertatu ez zenaren memoria, eta nola izan gaitezkeen, zerebroko tranpetan, inoiz izan ez garena.

Azken kritikak

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak