kritiken hemeroteka

8.411 kritika

« | »

Atakak / Hasier Larretxea / Alberdania, 2011

Nola atera atakatik Igor Estankona / Deia, 2011-11-19

Atakeak, kateak, ateak… Larretxea itzuli da suabeago, gozo hitz eginez, zeru eta lurraren artean desegiten denaren kontzientziarekin: denok hilko gara finean. Azken bala (Point de lunettes, 2008) gatazka, krisi eta lanturuzko liburu bizia izan bazen, Atakak pausatuagoa da. Hura bihotza eskuan idatzia zen. Honakoa, eskua bihotzean.

Liburuak “dekadentziaren eta errealitatearen arteko erresto” gisa definitzen du bere burua: “Etorkizuna ziurgabetasunean ebazten dugun honetan, eta iragana erranairu kontrajarrien liskarkeria baino ez denean, poesiak arnasteko haize bera luzatu nahi digu. Mundu honetako bizitokiak labainkorra izaten jarraitzen badu, bizitza lerroetako arraila da liburua, garai bateko azulejoa, isla, argi-xafla, errauts, sugar, murru, koadrozko mantel, andere-mahats zelai artean”. Uf! Egia esan, poesia labur, detailezale eta kriptikoarekin hasten da liburua. Errealitatetik apur bat aparte, sinboloetan eta analogian bilatuz azalpenak, Larretxeak emeki-emeki giro bat eta tonu jakin bat sortzen ditu, bat-batean igarotzeko muinera. Haitiri dedikatutako poemak iragartzen du (16. or.) denbora, heriotza eta gogo-jardun sakona izango dituela irakurleak bidaide, nafarraren luma beti elegante eta estilodunaren laguntzaz: “Denbora, apokalipsi atzeragarria da, / horrenbesteko iluntasun artean / egunsentirik itzuliko ez denean”. Gogorrari kantatzen dion bezala ederrari ere egiten dio keinu Larretxeak. Gorantz egiten du zentzu horretan liburuak laster, murmurazio eta egiaren onarpen antzeko batekin: “Hauturik / ez dagoenean, / bizitza, / aukera bakarra da”.

Horrela iristen gara bigarren zatira, Hedatutako arropen tolesturak datozen atalera. Poesia zail eta bere baitan bildua da honakoa ere, baina aurrerantzean erreferentzia eta seinale gehiago datozela iragartzen digu idazleak, helduleku batzuk behinik behin marrazten ditu Larretxeak: sua, liburuak eurak, Baztan, natura, esperantza… Irudi horien bitartez iritsiko gara berriro, gozo-gozo, hasierako poesia biluz eta absolutura: “Bizitza, / oinatz azpian / isiltzerik ez den / marmarra”. Idazleak berak esana da honakoa, liburuaren izaera zirkularraz: “Badago irekiera bat, eta bukaerarekin bat egiten duen hari xingle bat, zeinak liburu osoa zeharkatzen duen. Nazioarteko gatazka bat, Baztango parajea ala poema laburra izan, deserosotasun batekin aurkituko da irakurlea (…) Urruntasun geografiko eta emozionala du iturburu liburuak. Baztango bizimodu eta parajeekin bat egin nahiak, baina beti ere, memoriaren alderditik, nostalgiatik, sustraietatik”.

Aspaldiko irudi eta sentipenek eguneroko bizitzarekin egiten dute talka Atakak poemategian, orduko Azken bala hartan gatazka politikoak egiten zuen legez. Irudi eta sentipen soilak balira, ordea, ez lukete gugan hainbesteko zirrara sortuko. Larretxeak emozioa jarri dio liburuari, transmititzen jakin du zein presente egon daitekeen ausentzia, zein bizirik heriotza, zein barruan kanpokoa, zein hurbil urrunekoa… Zein zehatza izan daitekeen inoiz gertatu ez zenaren memoria, eta nola izan gaitezkeen, zerebroko tranpetan, inoiz izan ez garena.

Azken kritikak

Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray

Asier Urkiza

Idazketa labana bat da
Annie Ernaux

Nagore Fernandez

Bisita
Mikel Pagadi

Jon Jimenez

Hau ez da gerra bat
Mikel Ayllon

Hasier Rekondo

Feminismo zuriaren aurka
Rafia Zakaria

Jon Martin-Etxebeste

Dimisioa
Juan Luis Zabala

Mikel Asurmendi

Hetero
Uxue Alberdi

Irati Majuelo

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

Amaia Alvarez Uria

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Patxi Larrion

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta

Jon Jimenez

Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza

Nagore Fernandez

Zoo
Goiatz Labandibar

Asier Urkiza

Hetero
Uxue Alberdi

Joxe Aldasoro

Euri gorriaren azpian
Asier Serrano

Paloma Rodriguez-Miñambres

Artxiboa

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

Hedabideak