kritiken hemeroteka

8.440 kritika

« | »

Uso bat gehiago / Patxi Ezkiaga / Ibaizabal, 2002

Geure baitara itzuli Igor Estankona / Gara, 2002-06-01

Uso bat gehiago narrazio labur batekin hasten da. Tonu magikoan idatzitako gutun baten antzekoa da, liburuari portale lanak egiten dizkiona. Ume batek galderak planteatzen dizkion agure betaurrekoduna ezagutzen du. Han aipatzen da lehenengoz Matxinbenta, liburuan errepikatuko den lekua, edo deslekua. Limoizko tintan idatzitako istorio bat oparitzen dio agureak umeari, Axularrek birkreatutako alegi bat. Benetako aberastasuna eskuzabaltasunean dagoela azaldu nahi dio haren bidez. Narratzaileak hain lagun duen Estherri idazteko baliatzen ditu istorio hauek, bere haurtzaroaren eta agurearen arteko gorabeherak. Liburua itxi ere horrela ixten da, gutunaren amaiera itxaropentsuarekin, oinazea dagoen lekuan ezinbestean laztana ere badagoela berretsiz. Jainkoaren gurutzea zein sehaska, biak eizirelako egurrezkoak.

Samurrena bi narrazioen artean dago, ordea, poesiaren lurraldean. Ez dugu esan nahi narrazioa sobera dagoenik, baina ez du klabe handirik edo gozamen literario larregi eskaintzen. Gure burua kokatzeko eta filosofiaz gainezka datorren liburua ireki berri dugula ohartzeko erabil dezakegu. Poesia filosofikoa, aho biko labana izan arren, ederto darabil Patxi Ezkiagak, ikasgaiak ateratzeko baino areago tradizio judu-kristauari errepaso txiki bat egiteko balio baitu. Prosa poetiko zolian gauza askoren gaineko gogoeta egiten da. Kondaira itxura dute piezetako askok, beste batzuk bizipen hutsean oinarriturik daudela dirudien bitartean. Ez dauka garrantzi handirik bereizketa egiteak, hala ere. Esan dezagun kontzeptu handiei heltzeko —bakea, guda, dena— bi moduak lantzen dituela: hurbiltasunarena eta urruntasunarena. Mikroskopioa eta teleskopioa konbinatuz bakarrik uler daiteke maiz errealitatea. Gauza handienen metaforatzat txikienak jarriz eta alderantzizko bidea eginez gero. Ahozko tradizioaren kutsua nabari da gauzak kontatzeko eran. Kontaketan ari zaigun norbaiten esanak entzuten ari garela senti dezakegu, narrazioaren eta poesiaren arteko marra non dagoen igartzea zailduz. Alde batetik, egiazko zein egi itxurako gertaerak handietsi eta edertu egiten ditu. Bestetik, jadanik gure kulturaren zati diren pasarte garrantzitsuak berritu eta asmatu egiten ditu berriro. Adan eta Eba agertzen dira, eta deabrua, eta gure hasiera. Zuriaren eta beltzaren besarkada garela nabarmentzen du behin eta berriz. Dialektika hori onartuz soilik egin daiteke aurrera orrialdeotan.

Beste kontu bat da, halabeharrez irakurlearen esku utzi behar dena, gertaeretara hurbiltzeko modu egokia den edo ez erabakitzea. Batzuetan argi dago balio eskala deritzon itxurakeriazko horma hori irauli egin behar dela beste bat sortzen ahalegintzeko. Edo, helburu hori gehiegizkoa iruditzen bazaigu, gutxienez duda egiteko. Patxi Ezkiagaren liburu honek askotan ez du bide hori hartzen eta gauzak “barrutik” jarri nahi ditu ordenan. Bide berriak aurkitzea zein bide zaharren beste irakurketa bat egitea ariketa onuragarriak dira biak. Iraultza lasaia da hemen proposatzen zaiguna. Lehenengo eta behin, onaren eta txarraren bereizketa ordezkatuko duen errebisioa egitea. Gero, aprobetxa daitekeena erabiltzea. Askok pentsatuko du hobe dela dena pikutara bidali eta zerotik hastea, poesia totalagoa eginez. Agian bai. Baina liburu honek beste aukera batzuk ere badaudela gogorarazten digu.

Azken kritikak

Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Asier Urkiza

Pleibak
Miren Amuriza

Nagore Fernandez

Euskaldun fededun
Pruden Gartzia

Jon Jimenez

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Ibon Egaña

Amok
Stefan Zweig

Paloma Rodriguez-Miñambres

Hetero
Uxue Alberdi

Mikel Asurmendi

Itzulpena-Traducción
Angel Erro

Anjel Lertxundi

Detaile xume bat
Adania Xibli

Amaia Alvarez Uria

Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza

Paloma Rodriguez-Miñambres

Bar Gloria
Nerea Ibarzabal Salegi

Mikel Asurmendi

Euri gorriaren azpian
Asier Serrano

Jon Jimenez

Lurpeko ezkutuan idatziak
Fiodor Dostoievski

Asier Urkiza

Gailur ekaiztsuak
Emily Brontë

Aritz Galarraga

Artxiboa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

Hedabideak