kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Zubi bat Drinaren gainean / Ivo Andritx (Karlos Zabala) / Alberdania-Elkar, 2010

Zubiaren begia Iker Zaldua / Gara, 2011-08-20

Zubietako eraikuntza-elementuen artean begiak aurkituko ditugu, zubia dotoretzen dutenak, ibaiari bidea erakusten diotenak. Drinaren gaineko zubiak, ordea, badu begi berezi bat, dena ikusten duena eta gertakizun oro historiaren memorian iltzatzen duena. Ivo Andritx idazle bosniarrak memoria horretan geratu dena ekarri digu liburu honetan, hots, zubia hara iritsi zenetik begiak itxi zituen arte jazotako guztia.

XVI. mendean paratu zituen pilareak Vixegrad hirian zubiak eta Lehen Mundu Gerran kalte handiak izan zituen. Bitarte horretan arrantzaleak, haurrak, kafe-saltzaileak, merkatariak, soldaduak edota iman eta popeak igaro dira handik, turkiar, serbiar eta bosniarren arteko elkarbizitza konplexu eta zalapartatsua taxutuz; kristau, musulman eta juduen bateraezintasunaren lekuko. Errealitateak gobernatzen duen agertoki horretan fikziozko zenbait pasarte tartekatzen dira liburuan; elezaharrak, ipuin zoragarriak eta gertakari harrigarriak lau mendetako historia izugarriaren espazio egiazkoan.

Obaba etorri zait gogora behin baino gehiagotan liburua osatzen duten hogeita lau kapituluetan egindako bidaia zirraragarrian, kasu honetan egiazko hiri bat da gorabehera guztien lekuko, baina egituran antza hartu diet bi liburuei. Zenbait pasarte bakarka irakurrita itzelak dira, zenbait pasarte irakurtzeko ez da derrigorrezkoa aurretik dagoena irakurtzea, baina aurrera egin ahala ohartzen gara, kapitulu guztiak ongi josita daudela eta azkena aurrez garatutako kontakizunaren ondarea dela. Obaban basurde zuriaren ipuina bereizten dut nire imajinarioan gordetzeko, kasu honetan Milan jokozale amorratuaren kapitulua gorde dut patrikan.

Baina esan dudan bezala, kapituluak elkarri lotuta daude, zenbaitetan kronologiak egiten du zubi-lana, beste batzuetan ahaidetasun-lotura da aurrekoa eta hurrengoa besarkarazten dituena. Adibide batera, Milan jokozaleak badu bere kapitulua, aurrerago bere ilobak, Nikola Glasintsanin gazteak izango duen bezala. Horrela ahaidetasun-loturak egiten hasita, hirixkako zuhaitz genealogiko polita landa daiteke.

Kontakizun guztiek zubiarekin lotura zuzena dute, han gertatuak dira edo han “kontatuak”. Ivo Andritx zubiaren gainetik hegan balego bezala kokatzen da, dena ikuskatuz eta dena ikusiz, ez da bozeramaile lanetara mugatzen, sarritan bere iritzia ematen du itzulingurutan ibili gabe eta historia luze horri buruz esatekoa duenaren zertzelada batzuk irristatzen zaizkio. Gogoan izan behar da idazlea bera zubi hartako egoile izan zela eta berak ere kontagai duen historia horretako zati bat partekatzen duela.

Alberdania eta Elkar argitaletxeen artean osatzen ari diren Literatura Unibertsala sailean 151. zenbakia hartu du zubiak. Karlos Zabalak egin du itzulpena eta primeran egin ere. Leku-izenei dagokienez, jatorrizkoak errespetatu dituen arren, gure grafiara moldatu ditu hobeto ulertze aldera edo. Bestalde, zenbait hitz jatorrizko hizkuntzan paratzea erabaki du eta amaieran hiztegi bat moldatu du esanahia erakutsiz. Neronek hitz horien azalpena orrialdean bertan eskertuko nituzke, atzera-aurrera ez ibiltzeko, baina tira, hori edizio kontua izango da.

Azkenik gomendio egiten dizuet Kapijan (zubiaren erdialdeko terrazan) esertzeko, gozamen itzela hartuko baituzue hogeita lau kapituluk ematen diguten ikuskizunarekin.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak