kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Zamaontzia / Iñigo Aranbarri / Susa, 2011

Abandonuaren ispiluak Ibon Egaña / Deia, 2011-06-25

Nerea Vallejo narratzailearen ahotsak josten ditu Iñigo Aranbarriren hirugarren eleberria osatzen duten argumentu-hari askotarikoak: neskaren aitona Mateo Vallejoren egiazko identitatearen bilaketak eta frankismo garaiko memoriaren berreskurapenak osatzen du ardatz nagusienetakoa; bigarrena, aldiz, Nerea nerabe zela Abra itsasadarrean abandonatuta geratu zen zamaontziko marinelen nora ezak, herritarrek haienganako zituzten mesfidantzek eta Edwin marinel filipinarrarekiko harremanak. Horiez gain, Nereak amarekiko zein aitarekiko izan dituen harremanek ere badute lekurik eleberrian. Hari horiei guztiei narratzailearen ahotsak ematen die batasuna, baita Abra itsasadarrak berak ere, Nerearen oroitzapenek birsortzen duten gaztaroko portuko geografiak, zeinak, aldeak alde, Koldo Izagirreren Sua nahi, Mr Churchill? ekarri baitit gogora.

Nobelak aurrera egin ahala ohartzen da irakurlea argumentu eta pertsonaia solteek lotura estuagorik ere badutela eta fikzio-hari hainbatek elkarren ispilu funtzioa betetzen dutela kontakizunean: Edwin, Mateo aitona eta Nerea elkarren ispilu direla hein batean, guztiek bizi izan dutelako abandonua forma batean edo bestean, eta baita boterearen larderia ere (jatorri, arraza edo generoagatik). Zenbaitetan, dena den, zalantza sortu zait aski ote den paralelismo hori eta batasun tematikoa bilatu nahia elkarrekin zerikusi gutxi duten argumentu-hari batzuk nobela bakarrean batzeko. Alde horretatik, Edwinek eta zamaontziak Nerea eta aitonaren bizitzetan hartzen duten protagonismoa ez dakit narratiboki justifikatuta dagoen, nahiz amaieran halako justifikazio bat ematen den.

Narratzailearen ahotsa eta hark pertsonaiekiko zein istorioekiko ezartzen dituen distantzia-maila desberdinak dira, bestalde, Aranbarriren konta-oldearen lorpen aipagarrietakoa. Batetik, hiru denboraren artean dabil narratzailea: oraina, bere nerabezaroa eta gerraosteko aitonaren haurtzaroa ederki lotuz. Orobat, pertsonaiekiko urruntasun/hurbiltasunarekin jokatzen du: narrazio nagusia aitari zuzentzen dio, bigarren pertsonan (Kafkaren Aitari gutuna gogoraraziz); hurbileneko izan zuen pertsonaia, aitona, aldioro izen-abizenez izendatuz halako distantzia markatzen du eta ama aitatzean “ama” edo “Lu” gertukoak darabiltza pertsonaia hurbilagotuz… Hala, plano batetik bestera egiten du trebeziaz idazleak. Orobat, interesgarriak begitantzen dira narratzaileak etengabe memoriaz, hura berreskuratzeaz eta hark dakartzan faltsutzeez egiten dituen gogoetek, mitifikazioari ihes eginaz eta zenbaitetan bere buruaren eta prosaren gaineko distantzia ironikoa ere iradokiz eta ahotsari sinesgarritasuna erantsiz.

Maisua da Aranbarri elipsiaren erabileran eta halaxe katigatzen du irakurlea nobela honetan ere lehen orrialdeetatik, arretaz ibili beharko baitu nor zein den ebazten, hari desberdinen arteko loturak sumatzen. Elipsiak, baina, badu arriskurik eta iruditu zait liburuaren erdiraino intriga mantentzen badu ere, behin ezkutaturikoa azaleratu eta irakurleak puzzlea osatzea lortzen duenean, eleberriaren erdi-parean-edo, hein batean ahuldu egiten dela hasieran sortzen duen jakin-gosea, eta halako desoreka bat dagoela hasierako iradokitze soilaren eta aurreragoko esplizitazioaren artean.

Edonola ere, erdialdera arte bikaina iritzi eta bigarren partean ahulxeago egin zaidan arren, liburu gogoangarria idatzi du Aranbarrik, pertsonaia sendoak, ahots sinesgarria, jakinmina sortzen duen trama ondo josia eta sentimentalismoari izkin eginda (ertzean ibili arren, amaiera aldera) hunkitzeko gaitasuna duena, ohikoa duen prosa berdin gabekoaz idatzi ere.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak