susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Erreibindikazioa | Beste bat izan »

Joan / Patxi Zubizarreta / Txalaparta, 2010

Etorri da joan dena Ainara Maia / Gara, 2011-05-14

Eleberri hau niri zuzendurik dagoela dirudi, eta bertako hitzak, olerkiak eta ipuinak niri zuzenduak, nortasun berri bat sor dezadan. Zuberoako gainak edo mendateak bezain lainoturik dakusat eleberriaren amaiera, baina argi daukat irakurlearen esku uzten duela idazleak eleberri zoragarri honen bukaera: bakoitzak pentsa dezala nahi duena edo ahal duena.

Baina, edozer dela ere erabakitzen duzuna, irakurle, eleberriko bost protagonisten ahotsek baldintzatuta erabakiko duzula segur izan, baita bost fadoen aireen fatum edo patu desberdinek eraginda. Beraz, eleberri bizi bezain magiko honen menpe harrapaturik sentituko zara hasieratik, baita liburuaren orrialdeak irakurri ondoren ere. Hitzak joango dira eta damuak etorriko, beharbada, liburua irakurtzen eta entzuten hastearen damua, niri galderez bete baitzait buru-bihotza: zergatik hegaldatu ote nintzen iparralderantz zerri batek hauspoturik? Zer dela-eta erabaki nuen Euskal Herriko lanpostua uztea diru gutxiagogatik Txekiar Errepublikan euskara irakasle jarduteko? Zergatik joan ote nintzen errail hauen gainean Hendaiatik Brnora?

Galdera horiek Ainara irakurlearenak dira, baina joanek baldintzaturik, eta orain galdera horiek paralizatu egiten naute beste erabaki batzuk hartzeko. Ai! bizitzaren konplexutasunaz ohartarazi dit fado bakoitzak, protagonista bakoitzak eta tren bat hartzearen edo ez hartzearen garrantzia patuak berak markatzen digu. Zer ote patua? Paturik ba ote? Bizitzaren amaieran baino asmatuko dugun igarkizuna dugu patua, ongi eskarmentatu ondoren ohartuko baikara zer den denbora: pipitaki papataki, zer da aurrera egin arren, berez atzera eta atzera, ezerezaren amildegiraino eramaten zaituena?

Heriotzara garamatza bizitzaren trenak, eta idazleak Lisboako, eleberria hasten den tokiko, erloju bitxi bat erakusten dit: segundo eta orduen orratzek aurrera egiten dute atzeraka idatzitako zenbakietan. Eta ni noragabe eta desorientaturik irakurri dut etenik gabe eleberri bizi bezain magiko hau, eta errealismo magiko baten oihartzuna etorri zait.

Nire errealitatea etxe huts eta ilun bat dela amestu dut, norbaitek betetzeko eta argitzeko zain, eta oroitzapenak berritu zaizkit, Santa Zezilia egun hartatik hurbil nola sartu zen behin tximeleta bat zerri baten bizitzan eta udako egun sargori batez atera zen nire bizitzatik. Ez dakit zergatik, baina gure patua izango zen banantzea, ni joatea hura etortzearen esperantza bihotzean, ene bihotzeko lagun hura.

Nire oroitzapenetara eraman naute fado bakoitzak, atalez atal, eta tximeleta-muxu haiek oroitu ditut. Jadanik lagun minarekiko solasaldi eta jolasaldi haiek oroitzapen bilakatu zaizkit, eta adiskiderik mamiena ezezagunena bihurtu. Bakarrik edaten hasi naiz ardo zuri moraviarra, eta protagonistetako baten antzera test tibetarrak egiten ditut Internetez.

Zuretzat, irakurle maite, zein izan liteke amaieraren interpretazioa, emadazu, arren, zure amaiera: joan dena etorri al da ene bihotzera? etorri naizena joango al da norabaitera?