kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Errotik / Gotzon Barandiaran / Susa, 2010

Postalen erroetaraino Leire Zubeldia / Gara, 2011-02-25

Protesta ekintza baten argazkia ateratzerakoan argazkilariak objektiboa non kokatu erabaki behar izaten du. Ez da erabaki hutsala, klisk egiterakoan bere ikuspuntuaren berri ematen baitu. Antzeko erabakia hartu behar izan du Gotzon Barandiaranek Errotik eleberria idazterako garaian. Argi utzi du bere ikuspuntua zein den: Bilboko Euskalduna Ontziolako langileen aldean jarri da 80. hamarkadan bizi izan zuten egoeraren argazkia ateratzeko. Idazlea libre da garai horretako bere ikuspegia adierazteko. Zilegitasun osoa du horretarako, beti ere zintzotasunez jokatzen bada, noski. Ezin da ukatu, liburu honi buruzko hainbat iruzkinetan irakurri den moduan, eleberriak pisu ideologikoa duenik. Baina hori ezin zaio idazlea gatazkaren alde batean kokatu izanari egotzi. Euskaldunako lan-gatazkaren kronika literarioak, nahitaez, pisu ideologikoa izango du beti. Atseginez irakurri dut nobela. Baina laburra egin zait, ez dut nahi adina bazka eduki. Zuku gehiago ere atera dakioke hain esanguratsua den gertakariari.

1984. urteko Bilbora garamatza Larrabetzuko idazlearen lehenengo eleberriak. Bilbotarrek gogoan izango dute data hori: Espainiako Gobernuak Euskalduna Ontziolan langile birmoldaketa egitea erabaki zuen lanpostu kopurua 2461etik 200era murriztuz. Orduan hasi zen Euskal Herriko langile mungimenduaren historian ezagutu den borrokarik esanguratsuenetariko bat. 1987ra arte iraun zuten Euskaldunako langileen protestek. Bada, hiru urteko borrokaldi horren kontakizuna egiten du Barandiaranek eleberriaren lehenengo zatian, hiru zati baititu nobelak.

Lehenean, Luis Urresti, Euskaldunako langilea eta nobela honetako protagonistaren ahotik jakiten du irakurleak urte haietan bizitakoaren berri. Une delikatu batean erabakitzen du Luisek Euskaldunan pairatutakoa kontatzea: minbiziak heriotzaren atarira eramaten duen unean hain justu. Aurretik inoiz ez zuen ontziolan arnasten zen giro gatazkatsuaz hitz egiten; Begoña emazteak eta Lore alabak erregutu arren ez ditu bere kezkak konpartitu nahi izan. Aita langile mugimenduan nola, alaba ikasle mugimenduan barruraino sartuta dago eta Luisek borrokak ekarri dion oinaze guzti horretatik babestu nahi du alaba. Horregatik urtetako isiltasuna. Isiltasun horrek ordea, aita-alabaren arteko harremana hoztu egiten du, eta bien arteko arrakala hori da zehazki eleberriaren bigarren zatiko ardatza. Luis ospitalean dago bere bizitzako azken egunetan. Berandu baino lehen, arantzak kentzen hasteko garaia da. Protagonisten elkarrizketa oparoa hirugarren pertsonan kontatzen digu narratzaileak. Azkenik, hirugarren zatian, Lorek berak hartzen du narratzaile papera eta Peru semeari kontatzen dio Euskaldunako gatazka nola bizi izan zuten etxean. Puntu honetatik aurrera Lore bihurtzen da protagonista. Bera da istorioari amaiera ematen dion ekintzaren egilea. Ekintza harrigarria, adierazgarria, egileak erabiltzen duena “bere iraganaz lotsatzen den postaletako Bilbo”-ri kritika egiteko.

Hiru belaunaldi kateatzen ditu idazleak eleberrian: atzokoa, gaurkoa eta biharkoa. Hiru belaunaldi Euskaldunaren itxiera gradu batean edo bestean pairatu/ko dutenak. Eta azkenik etorkizunari, oroimenari, zuri, galdera bat: Bilboko ibaiertzera joaten zaren hurrengo aldian Euskalduna Jauregiaz eta Guggenheimaz haratago, erroetaraino, ikusteko gai izango zara?

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak