« Postalen erroetaraino | Hogeita bost poema »

Hutseaniko hazkurria / Joxemiel Bidador / Pamiela, 2010

Lekukotza poetikoa Javier Rojo / El Correo, 2011-02-26

Joxemiel Bidadorrek poesiaren arloan egindako lana bildurik agertzen zaigu Hutseaniko hazkurria eta beste izenburuko liburu honetan. Iaz berrogei urterekin hitz zen idazlea eta, liburua agertzea neurri batean omenaldi modukoa dela kontuan harturik, argitaletxeak erabaki du idazlearen azken poemekin batera, 90eko hamarkadan idatzitakoak ere argitaratzea. Aukera ona, beraz, idazlearen planteamenduetan egon diren aldaketak ikusteko.

Liburuak bi atal dauzka. Lehenengo atalean, Hutseaniko hazkurria izenburuari dagokion horretan, idazleak argitaletxera bidalitako azken poemak agertzen dira, idazlearen ezusteko heriotzagatik beraren parte hartzerik gabe argitaratu behar izan direnak. Arauari ez nakion zor daramate poema hauek azpititulu. Bigarren atala izenburuaren eta beste hitzei dagokie, eta bi lan biltzen dira bertan: Andrea eta desgizonaren gauzatzea (1993) eta Garoñoko gatazkaren bart bezperan egin besta isila (1995). Hamabost urte pasatuak dira bi atalen artean, eta denborak aldaketa nabarmenak ekarri ditu idazlearen poema-moldeetan. Lehenengoetan ahozko poesiaren eragina nabarmentzen zen ahapaldi markatuen presentziarekin, eta poesia hizkuntzaren gainean egindako lanketa eta esperimentazioaren ondorioz sortzen zen. Dialektismorako joera nabarmenarekin, hizkuntzan herriaren hitz magikoaren bila zebilela zirudien.

Gaiaren aldetik, historiaren irakurketa kritiko eta ironikoa eskaintzen zen eta akelarre baten dantza zoroak izango balira bezala aurkezten ziren. Azken poemetan hizkuntzarekin esperimentatzeko joera hori moteldu egiten da. Hizkuntza askoz lauagoa da, ahozko literaturaren eragina ia erabat alde batera utzi delarik. Azken poema hauek, bestalde, nitasunetik sortzen diren poemak dira, egilea bere identitatearen bila dabilen aldetik. Nia hanpatuta agertzen zaigu poema hauetan, eta bere burua inguruan kokatzerakoan, inguru horri kontrajarrita agertzen zaigu. Edonola ere, niaren eta inguruaren apurketa hau ez da erabatekoa, poetak bere ni hori inguru horretan egokitzen saiatzen baita, horretarako eszeptizismoa derrigorrezkoa bazaio ere.