« Bizitzen ikasteko liburua | Ezagutzen ez duguna, galdu duguna »
Errotik / Gotzon Barandiaran / Susa, 2010
Borroken epika Javier Rojo / El Correo, 2010-12-11
Noiz edo noiz entzun izan dira gure artean batzuen arrangurak, liburu baten gaineko iruzkina egiterakoan alderdi literarioak alde batera utzita kontu ideologikoak aipatzen direlako. Tira, liburu batean gehien nabarmentzen dena alde ideologiko hori bada, nekez hitz egin daiteke liburu horretaz ideologia kontuan hartu gabe. Eta horixe gertatzen da Gotzon Barandiaranen Errotik izenburuko liburu honekin. Idazlearen lehenengo nobela da eta ideologiak bideratutako kontakizun baten aurrean gaudela esan daiteke, halako moldez non ideologiari buruzkoak alde batera utziko balira liburuan, nobelarik gabe geratuko baikinateke.
Hiru zatitan dago banatua. Lehenengo zatian Euskalduna-ko langile batek, Luisek, lehenengo pertsonan kontatzen du ontziolan gertatu ziren gatazkak. Langile honek minbizia du, hilzorian dago eta idatzita utzi nahi du bere istorioa. Bigarren parteak, hirugarren pertsonan kontatuta dagoenak, azken zatiarekiko lotura funtzioa betetzen du. Hirugarrenean, langilearen alaba agertzen zaigu narratzaile moduan, bere borroka kontagai duelarik. Narratzaile desberdinak badira ere, testuan nabarmentzen da atal guztietan erretorika berbera agertzen zaigula. Gotzon Barandiaranen prosa erretorikoa eta estilizatua baita, borrokatasun puntu bat duena, momentu batzuetan Sarrionandiaren prosaren zordun dirudiena. Narratzaileen hitzekin batera, elkarrizketak ere agertzen dira, baina elkarrizketa hauetan ere ez dago aldaketa nabarmenik. Izan ere, elkarrizketan ez da inoiz aipatzen nor den momentu bakoitzean hitz egiten ari dena eta horrek anonimotasun itxura ematen die pertsonaien hitzei.
Liburua hasieratik bukaeraraino ideologizatuta dago, eta ideologiak markatzen du argumentua: lehenengo zatian narrazioaren ardatza den langileen borrokaren epikatik hirugarren zatian kontatzen diren ikasleen borroken epikara pasatzen da, kontakizun osoan ikuspuntu manikeoak nabarmentzen direlarik. Onen eta gaiztoen arteko gatazkak dira hauek, inolako xehetasunik gabeak, eta borroka hauetan bizitza pribatuari dagozkion kontuek leku gutxi dute. Eta borroka epikoen kontakizun hauetan berdin da errealitatekoak aldatzen badira, borroka horietan parte hartzen duten alderdiak (onak eta gaiztoak) oso argi geratu behar baitira.
Amaieran kontakizunak etorkizunera jotzen du, eta honek istorioan irrealtasuna nabarmendu baino ez du egiten.
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo
Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban
Mikel Asurmendi
Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz
Gorka Bereziartua Mitxelena
Juana
Jon Artano Izeta
Mikel Asurmendi
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Jon Jimenez
Simulakro bat
Leire Ugadi
Maddi Galdos Areta
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Ibon Egaña
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Paloma Rodriguez-Miñambres