« Tentsio betean | Garai bateko koadro obsesiboa »
Ipuinak. Antologia bat / Iban Zaldua / Erein, 2010
Balizko munduak Javier Rojo / El Correo, 2010-07-24
Iban Zaldua da ziur aski azken urte hauetan euskal literaturan ezagutu dugun ipuin-idazlerik porrokatuena, edo behintzat ipuingintzaren garrantziaz konbentzituena. Halako konbentzimenduak eta zaletasunak eraman dute hainbat liburu idaztera, euskaraz eta gazteleraz, eta ‘amateurrekin’ (zentzurik literalenean) gertatu ohi dena suertatu zaio berari ere: idazkuntza uholde bihurturik, goi mailako testuen ondoan, txisteetatik oso hurbil dauden narrazioak ere topatzen dizkiogu, Vaya Semanita bezalako telesaio bateko gidoigileen irudimenetik sortuak diruditenak. Honi gaineratu behar zaio, askotan, Euskal Herriko errealitate politikoa narrazioen marko natural moduan erabiltzen duela, tipikotasun berri eta moderno bat irudikatuz (folklore urbanita eta post-abertzale moduko bat). Orain Ipuinak – Antologia bat izenburua duen liburua argitaratu du, Ur Apalategiren hitzaurre interesgarri batez hornitua.
Liburu honetan agertzen diren ipuinak dagoeneko ezagunak dira eta aitortu behar da aipatutako desoreka hori neurri handi batean bederen desagertu dela hemen. Izan ere, antologiagileek begi zorrotza izan dute bigarren mailakotzat har litezkeen ipuinak alde batera uzteko. Inausketa lanaren ostean, irakurlea ipuin liburu interesgarri batekin topatuko da eta idazle trebe eta batzuetan bikain baten aurrean dagoela nabarituko du. Ipuinok errealitate gaineko ideia baten metaforak izango balira bezala funtzionatzen dute, testu bakoitzak dakarren txinpartan errealitate osoa azalduta agertzen delarik. Erabiltzen dituen gaien artean, iruditzen zait denboralitatearena nabarmentzen dela.
Pertsonaiak denbora batean harrapatuta handik ihes egiten saiatzen dira eta beste denbora batean (adibidez historia aldatzeko atzera joz; edota ametsaren edo literaturaren bidez), beste mundu batean, balizko mundu paralelo batean egotea gustatuko litzaieke. Baina patua beti dago hor, ametsak betetzen direnean ere gauzak ez direla hainbeste aldatzen azaltzeko, azken finean ihesbiderik ez dagoela erakusteko.
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi