« Tentsio betean | Garai bateko koadro obsesiboa »
Ipuinak. Antologia bat / Iban Zaldua / Erein, 2010
Balizko munduak Javier Rojo / El Correo, 2010-07-24
Iban Zaldua da ziur aski azken urte hauetan euskal literaturan ezagutu dugun ipuin-idazlerik porrokatuena, edo behintzat ipuingintzaren garrantziaz konbentzituena. Halako konbentzimenduak eta zaletasunak eraman dute hainbat liburu idaztera, euskaraz eta gazteleraz, eta ‘amateurrekin’ (zentzurik literalenean) gertatu ohi dena suertatu zaio berari ere: idazkuntza uholde bihurturik, goi mailako testuen ondoan, txisteetatik oso hurbil dauden narrazioak ere topatzen dizkiogu, Vaya Semanita bezalako telesaio bateko gidoigileen irudimenetik sortuak diruditenak. Honi gaineratu behar zaio, askotan, Euskal Herriko errealitate politikoa narrazioen marko natural moduan erabiltzen duela, tipikotasun berri eta moderno bat irudikatuz (folklore urbanita eta post-abertzale moduko bat). Orain Ipuinak – Antologia bat izenburua duen liburua argitaratu du, Ur Apalategiren hitzaurre interesgarri batez hornitua.
Liburu honetan agertzen diren ipuinak dagoeneko ezagunak dira eta aitortu behar da aipatutako desoreka hori neurri handi batean bederen desagertu dela hemen. Izan ere, antologiagileek begi zorrotza izan dute bigarren mailakotzat har litezkeen ipuinak alde batera uzteko. Inausketa lanaren ostean, irakurlea ipuin liburu interesgarri batekin topatuko da eta idazle trebe eta batzuetan bikain baten aurrean dagoela nabarituko du. Ipuinok errealitate gaineko ideia baten metaforak izango balira bezala funtzionatzen dute, testu bakoitzak dakarren txinpartan errealitate osoa azalduta agertzen delarik. Erabiltzen dituen gaien artean, iruditzen zait denboralitatearena nabarmentzen dela.
Pertsonaiak denbora batean harrapatuta handik ihes egiten saiatzen dira eta beste denbora batean (adibidez historia aldatzeko atzera joz; edota ametsaren edo literaturaren bidez), beste mundu batean, balizko mundu paralelo batean egotea gustatuko litzaieke. Baina patua beti dago hor, ametsak betetzen direnean ere gauzak ez direla hainbeste aldatzen azaltzeko, azken finean ihesbiderik ez dagoela erakusteko.
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Irati Majuelo
Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust
Aritz Galarraga
Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo
Aiora Sampedro
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Mikel Asurmendi
Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lurrez estali
Ximun Fuchs
Jon Jimenez
Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo
Mikel Asurmendi
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo