« Amodioa eta denbora | Beti eder ez dena »
Hamazazpikotan / Karlos Linazasoro / Elkar, 2010
Bost, zazpi, bost Igor Estankona / Argia, 2010-05-02
Bost, zazpi, bost. Hamazazpi silabako piezetan ondu du Karlos Linazasorok, poema konprimituen eta aforismoen espezialistak, azken liburua. Hamazazpikotan tolosarraren beste jolas literario bat da, naturaren handitasunetik gure saihetsetan kaiolaturik dagoen bihotzaren bazter txikienera eroan gura gaituena, hiru lerroko poemen bidez. Hamazazpi silabena, noski, joko bat da, eta fikzio bat, era berean. Japoniako tradizioan haikuek hiru lerro dituzte, bost, zazpi eta bost morakoak. Mora “pisu silabikoa” neurtzen duen unitatea da, silaba osatzen duten segmentu fonologikoena. Hizkuntza batzuetan silaba eta mora bat dira funtsean, baina ez japonieraz. Hala bada, haiku puruek hamazazpi mora dituzte —silaba baino beheragoko mailako hamazazpi zati—, eta ez hamazazpi silaba. Beraz hau ez litzateke inoiz izango haiku bat, are gutxiago Kiotoko lorategietan: “Eguzki eta elur. / Martxoak bi aho ditu, / azal eta hezur”.
Linazasororen ekarpena da, ostera, haikuak berrirakurtzearena, eta bertsolaritzari egiten zaizkion keinuena. Berriztatze horretan sartzen ditut nik elementu pertsonalen aipamenak —Tolosako Zerkausia, Santa Klarako komentua?—, eta irudi birziklatu ederrak: “Baso eta oihan / supersonikoetan, / haritzak hegan”.
Hirukoteen asimetrian aurkitu du berriro idazleak narratiban edo beste era bateko poesian aurkitu bide ezin duen askatasuna, esanahia baino harago doazen konposizio zahar —eta era berean eterno— hauetara itzuliz. Baina Elkar argitaletxearen poesia bilduman bertan argitaratutako Peru Magdalenaren Hutsiken ia segidan dator Linazasororen haiku-liburu hau, eta iruditzen zait bildumari ez diola batere mesederik egiten eite horretara hain tarte laburrean itzultzeak. Seguruenik liburuei eurei ere ez: poesia-molde sakona da inondik ere, lehorra uneka, irakurlearen pazientzia eta egokera jakin bat eskatzen dituena. Sano noizbehinka irakur ditzaket nik behintzat ekialdeko trinkotasunok.
Bestalde, Peru Magdalenarena askoz ariketa konpletoagoa iruditu zitzaidan Linazasororen enegarren zen jardun hau baino. Maisuki deskribatzen da hemen ere natura, urtaroen joana eta gauzen baitako maitasun guztia. Baina naturaltasuna, sinpletasuna, sotiltasuna, soiltasuna? horiek denak lortzea beste kontu bat da, baita espezialistentzat ere.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera