« Psikiatriaren histeriak | Udaberria heldu da »
Segundorik luzeena / Bill S. Ballinger (Xabier Olarra) / Igela, 2009
Literatura onenaren ertzak Beñat Sarasola / Berria, 2010-03-28
Kez egindako erretratua bada ere Bill S. Ballinger idazlearen lanik ezagunena, Segundorik luzeena-k generoaren barnean sari garrantzitsua den Edgar Allan Poe saria jaso zuen. Ballinger eleberri beltzaren bigarren belaunaldiko idazletzat hartzen da; hots, bere obra nagusiak aurreko mendeko 50eko hamarkada inguruan garatu zituen nobelagiletzat, Segundorik luzeena bere obraren helduaro bete-betean idatzitakoa da, 1957. urtekoa.
Victor Pacific ospitalean esnatzen da serumera konektatuta eta lepoan ebakia duela. Ez da ezertaz oroitzen, eta ez da hitz egiteko gauza. Abiapuntu indartsu horretatik abiatzen da idazlea nobela beltz bizi eta zirraragarri hau ontzeko. Kez egindako erretratua nobelako -eta baita Sail Beltzeko Balingerren beste liburuko, Ilegorriaren emaztea-ko teknika berberaz egiten du aurrera kontakizunak; hau da, kapituluz kapitulu tartekatuz joaten diren bi narrazio paraleloren bitartez. Hala, alde batetik, Pacific beraren ahotik lehenengo pertsonan idatzitako zatiak daude, liburuaren zati handiena hartzen dutenak; beste alde batetik, David Burrows eta Alvin Jensen detektibeen ikerketa, hirugarren pertsonan idatzia, Manhattango Mercer kalean agerturiko gorpu baten inguruan. Nobelaren erdialdera-edo ezagutaraziko zaio irakurleari bi zatien arteko lotura zehatza zein den, eta alde horretatik, ez da komeni liburuaren atzeko azaleko argibideak irakurtzea, gehiegitxo kontatzen ez ote den.
Memoria galtzearen gai klasikoa akuilu bikaina da generoaren konbentzioak apur bat gehiago estutzeko; izan ere, nobelako pertsekuzio nagusia Pacific-ek bere buruari egiten diona dela esan baitezakegu. Pacific bera dela detektibe eta iheslari. Horrexek eragiten du itxuraz ondo narratutako detektibe nobela arrunta dena maila goreneko literatura bihurtzea. Identitatea, erantzukizun morala, denbora, komunikazio-inkomunikazioa eta abar, nobelan zehar naturaltasun osoz eta handiusteko oroz kanpo azaltzen diren gaiak dira. Horiek guztiak, gainera, nobelako giza erlazioak bezalaxe, sotiltasun handiz aurkituko ditu garaturik irakurleak. Horren adibide da Bianca Hill pertsonaia eta Pacificen arteko harremana. Genero honetako lan behienetan legez, Segundorik luzeena-n ere narrazio teknikak, eta, bereziki, suspensea eta egiantzekotasuna, ezin hobeki landuak azaltzen zaizkigu. Istorioaren garapenean funtsezkoak diren diru transakzioen inguruko ñabardurak, eta, oro har, bankuen arteko operazioak, esate baterako, zehaztasunez deskribatzen dira, xehetasun guztiak ongi lotuz. Eta nobelaren amaieraz zer esan; kontakizun onenen antzera finitzen da -eta hasiera ere halakoxea du-. Zeren, protagonista Victor Pacific dela esan dut hasieran erraztasunez, baina, benetan al da hala?
Lehenago esan bezala, Kez egindako erretratua den arren Ballingeren nobelarik sonatuena, Segundurik luzeena-k gainditu egiten duela esatera ausartuko nintzateke. Sosegu handiagoaz idatzia dagoela iruditzeaz gain, kontakizunak gordetzen dituen irakurketa anizkunek nobela beteago eta baliotsuago egiten dutelako inpresioa dut.
Beti galdetu izan diot neure buruari zergatik literatura ez konplikatuegia eta entretenitzekoa-ren aldekoek ia inoiz ez dituzten aipatzen Igela argitaletxeko Sail Beltza-ko liburuak. Entretenimenduan maisurik bada, Dashiell Hammett, Raymond Chandler, Jim Thompson eta enparauak baitira izan. Horretaz aparte, bidenabar, beste zenbait ertz eskaintzeko gai izaten dira liburuok sarritan, Segundorik luzeenarekin gertatzen den gisara. Literatura onenaren ertzak, esan nahi baita.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez