kritiken hemeroteka

8.196 kritika

« | »

Vikingoen sorterrira / Xabier Mendiguren / Elkar, 2010

Gutxirekin asko edo askorekin gutxi Mikel Ayerbe / Berria, 2010-03-21

Xabier Mendiguren Elizegiren Vikingoen sorterrira lan berriak sei istorio luze eta narrazio labur bat biltzen ditu, ia 300 orrialdetan. Ipuin luzearen aldeko hautua bere aurreko liburuetan ere erakutsi du idazle beasaindarrak, hala nola 2006ko Arima enkoinatuak eta 2008ko Bizitza homeopatikoak lanetan. Nobelara iritsi gabe, ipuin laburraren tradiziotik aldendu eta bestelako giro eta istorioak lantzea ahalbidetzen du ipuingintzako azpigenero horrek.

Vikingoen sorterrira-ko ipuinak muturreko gertaera edo argumentuen bueltan harilkatzen dira: istripuz sei hilabeteko umea autoz harrapatzen duen gizonaren istorioa; amak alabari urte luzez barnean gorderiko ezkutuko maitasun istorioa idazten dionekoa; anai-arreben arteko obsesio eta intzestu harreman korapilatsua; buruz atzeratuak diren bi pertsonaiaren bitartez euskal gatazkaren nolabaiteko alegoria egiten den istorioa… Baina, bereziki, gertakizun zehatzen aurre-atzeak narratzen dira orriotan, azalpen eta iruzkin xeheekin, denbora tarte luzeak zein istorioaren ertz guztiak kontatuz. Ipuinak autonomoak badira ere, askotan errepikatzen diren hainbat elementu daudela ohartuko da irakurlea: fabrika eta lantegiak agertzea, euskal gatazka eta arazo sozialen oihartzunak, familia arteko harreman tirabiratsuak, emakume protagonisten ahotsa gailentzeko joera…

Ipuin guztien artean, Lurmentzean da ezberdinena, laburragoa delako. Narrazio horrek IV. Peru Abarka album lehiaketa irabazi zuen, eta oraingoan, albuma osatzen duen testua biluzik, ilustraziorik gabe eskaintzen du Mendigurenek. Testuak soilik, ordea, albumak Nuria Hernandezen ilustrazioekin lortzen duen esentzia nekez bil dezakeela nabaria da.

Oro har, ipuinen neurria dela eta, kontakizun laburragoek berez sortu beharko luketen tentsioa, giro kondentsatua edo bat-bateko trinkotasunaren indarra Vikingoen sorterrira liburuan bilatu nahi dituenak jai dauka. Beste erritmo edo kadentzia bat nagusitzen da ipuinotan, erruz idatzitako prosa errazaren atzean. Baina nago, hala ere, ipuingintzaren berezko ezaugarri nagusia —ipuin luze, labur edo mikro-ipuinetan berdin— ezabaketaren, kimaketaren eta ekonomiaren bidez iradokitzeko gaitasuna dela. Gutxirekin asko lortzea. Alde horretatik, ipuin askotako errepikapenak, xehetasunak eta bestelako azalpen luze bezain zabalak, niri behintzat, soberan gelditu zaizkit. Ezin adibide guztiak hemen bildu, baina ezaugarri batzuek irakurle eskuzabalenaren mugak ere gaindituko dituztela uste dut: ipuinetako metafora gainkargatuak (moto-bidaia, galeperrak, lantegi gaineko ur-putzua), pasarte batzuetan narratzaileak sartzen eta ipuinarekin zerikusirik ez duten digresioak (“kontakizunaren haritik kanpoko gogoeta zen hori”, 162. orr), edo dena murtxikatua eman eta interpretaziorako zirrikitu guztiak ixteko maniak (ipuinaren atzeko diskurtsoa azaltzea, 97. orr.) nabarmenduko nituzke. Bestalde, pasarte jakinetan (“monologo luze bati ekin zion”, 253. orr) eta bigarren narrazioaren kasuan bereziki, Mendigurenek kontaketa formulekin ez duela asmatu deritzot. Niri behintzat ez zaizkit inolaz ere sinesgarriak egin Arrainen pistina ipuineko narratzailearen aukera, kontaketaren tonua eta erabilitako zenbait adierazpide.

Bestelako txapa beherako batzuk ere aurkitu uste ditu irakurle honek: erakunde armatuaren inguruko kontu zehatzetan edo narratzaile orojakilearen ahotan emakume baten deskribaketan “emetasunaren irudiaren kontrako itxura zeukan” (letra etzana nirea da) irakurtzean ezin izan baitut begirada makurtzea saihestu. Tamalez, liburu honetan gehiegitan gertatu zaidan bezala.

Azken kritikak

Maskara baten aitortza
Yukio Mishima

Ibai Atutxa Ordeñana

Emakume gaiztoak
Marilar Aleixandre

Jon Jimenez

Baserria (h)uz(s)ten
Oskar Gaztelu Bilbao

Maddi Galdos Areta

Animalia domestikoak
Esti Martinez

Irati Majuelo

Ni ez naiz hamalau
Karlos Linazasoro

Hasier Rekondo

Ura saltoka
Juan Kruz Igerabide

Jon Martin-Etxebeste

Oso latza izan da
Xabier Mendiguren Elizegi

Mikel Asurmendi

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Jon Jimenez

Azpimarrak
Nerea Balda

Paloma Rodriguez-Miñambres

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Eneko Barberena

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Ibon Egaña

Lurraz beste
Garazi Arrula Ruiz

Mikel Asurmendi

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Jon Jimenez

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

Hedabideak