« Inoren klixetik eta kortxetetik aske! | Memoriaren minak »
On Casmurro / Machado de Assis (Josu Zabaleta) / Alberdania-Elkar, 2009
Maitasunaren sarea Iker Zaldua / Gara, 2009-11-20
Machado De Assis idazle brasildarrak sortutako pertsonaia da On Casmurro. Brasilen eta planetako bazter guztietan errepikatzen den pertsonaia, ereindako fruituaren uzta, azken batean.
Badirudi, On Casmurro argazki-album baten aurrean jarri dela, behinolako oroitzapenak gogora ekartzeko, oroitzapenen harira eta orrialdez orri, albumak bizitza du erakusgai eta gure protagonista hura ebaluatzen ari da.
Kontakizunean interpretaziorako zirkinik ere ez du uzten, gertaeren nolakotasuna kolokan jartzeko desorekarik ez. Irakurleari ari zaio On Casmurro, berez, irudi luke irakurlea alboan duela albumeko orrialdeak behatz artetik irristatzen dituelarik, irakurlearekin solasean, hura limurtzen, konbentzitzeko asmo agerikoz.
Narrazio hori atalka egituratzen du, Bentinho gaztea zenetik On Casmurro izatera arte igarotzen den tartea ezkutatzen da 148 ataletan, eta horietako batzuk gainera irakurleari idatzitakoak dira, gogoeta eginaraztekoak edo finean, baitaratzeko xedez idatziak.
Argazkietan ikusten dena maitasun istorio bat da, maitasunaren sareko korapilotan harrapatutako pertsonaien bizipenak, halakoetan agertu ohi diren osagaiez horniturik, hots, erakarpena, limurketa, musuak (sexu argazki gutxi egiaz, erlijioaren maindireak estaltzen baitu hura), grina, desioa, eta desleialtasuna.
Kontalaria Bentinho zen garaian iristen dira lehen gonbidatuak arestian aipatutako sarera, bere amaren promesa batek apaiz izatera kondenatzen duenean. Bere bizilagun eta jostetako lagun Capitu agertzen da orduan, amaren promesa pikutara bidaltzen duen emakumea izango dena, artean neskatxa dela.
Apaiz izateko jaiotako haurra, beraz, seminarioa ere ezagutu zuena, baina paradoxikoki, hango bidaia apaiz ez ordenatzeko bidaia izan zen berez. Amaren promesak han jasoko ditu lehen urratuak eta Bentinho bereak egiten hasiko da orduan, gehienak betetzeke uzten dituenak, promesak pilatzen, zorrak pilatzen hortaz.
Bentinho Casmurro bihurtzen hasten denean, sotana erabat apurtzen da, amaren promesa hil egiten da eta sarean pertsonaia gehiago korapilatzen dira, gerora, sare handi hori, maitasuna bera, erditik hautsiko dutenak.
Albumaren azken orrialdeetan, istorioa argitzen den heinean istorioa ilun bilakatzen da eta ereindakoa jasotzen du kontalari tristeak. Zorrak kitatzeko garaia iritsi da orduan, bete gabeko promesen zakua gainezka egonik, haiek ordaintzeko abagune gabe egonik, kobratzailea dator, bere lagun mina eta bere bizitzako maitasuna elkarlotzearen ondorioaren aurrean agertzen da kafe kikara bati bueltak ematen, mendekua bilatzen duten hautsez bustita.
XIX. mendean idatzia eta garai horretan girotua, argazkien hondoan erreparatuz gero, orduko Brasilgo gizartea ikus daiteke distiraka, orduko fedea, orduko ohiturak, ametsak eta errealitatea.
Duela bi mende idatzia orain iritsi da euskaraz. Gure literatura orduan Lore Jokoetan zebilen, ordutik hona, haren bultzada lagun, gure literaturak bidea egin du eta gaur, euskaraz literatura sortzeaz gain, beste hizkuntzatan sortutako literatura irakur dezakegu euskaraz. Hona hemen, beste froga bat, Alberdania eta Elkarren eskutik; hona beste froga bat Josu Zabaletaren itzulpenari esker bi mende barru ere, gaur bezala, hor izango dena, nahi duenarentzat.
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Asier Urkiza
Barbaro iraun
Louisa Yousfi
Amaia Alvarez Uria
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Aiora Sampedro
Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson
Irati Majuelo
Itzulerak
Miren Agur Meabe
Aiora Sampedro
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Jon Jimenez
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Asier Urkiza
Hitzak palmondo
Silvia Federici
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
Aritz Galarraga
Maitasun kapitala
Karmele Jaio
Mikel Asurmendi
Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro
Paloma Rodriguez-Miñambres
Jausiz
Alain Mendizabal Diaz
Maddi Galdos Areta
Hiriak eta urteak
Xabier Montoia
Irati Majuelo