« Betiereko joko bat | Ilusioa »
Eskuen sustraiak / Oier Guillan / Susa, 2009
Poetaren ofizioa Beñat Sarasola / Berria, 2009-10-25
Badira musika taldeak jaio, entsegu batzuk egin, kantak konposatu, eta diskoa grabatzen dutenak berehala. Beste zenbait, urte franko ibiltzen dira oholtzaz oholtza kontzertuetan larrua gogortzen, abestiak bildu eta diskoa atera arte. Oier Guillan, musikaria balitz, bigarren talde horretakoa litzatekeelakoan nago. Urterik urte han-hemenka ibiltzen da poesiarekin lotutako jardueretan, sarritan Mikelazulo elkartearen eskutik: poesia errezitaldiak, argitalpen bereziak —urte honetan abiatutako Batbada egitasmoa—, poesia eta musika, irakurketak… Jarduera oparo horietako guztietako bat baino ez da, haren kasuan, liburuak argitaratzearena. Orain arte Bermingham argitaletxearekin edo Mikelazulo elkartearekin plazaratu izan ditu bere obrak -sariren baten karira agertutako argitalpenen bat salbu-, eta oraingoan hedapen zabalagoa duen argitaletxe baten (Susa) bidez eskaini digu bere azken ekarpena, Eskuen sustraiak. Orain arte egin duen bide nahiko “lurpeko” hori eta duen adina kontuan izanik, poeta berri baten aurrean gaudela pentsa dezake inork, baina kontrara, Guillanek dagoeneko ibilbide aski luze eta oparoa osatua duela nabarmentzea komeni da, ezer baino lehen.
Izan ere, eskarmentu poetiko hori berehala antzematen da liburuan. Baliabide poetikoak ongi erabili eta tradizio poetiko ugarietatik edaten du Guillanek. Literatur tropo eta figurak abilki erabiltzen ditu, eta tarteka joera kontzeptistak, surrealistak, errealista-zikinak eta abarrekoak besarkatu, ildo bati bete-betean heldu gabe. Alta, liburuari batasuna ematen dioten elementuak organikotasuna eta iluntasuna direla esango nuke. Organikotasuna, izenburuan berean presente dagoena, Guillanen iruditeria sinbolikoaren erdigunean kokatzen da, eta hala, poemetan azaltzen diren figura asko elementu organikoak —gorputza eta gorputzaren zatiak, sustraiak, belarra, orbela, landareak oro har…— erabiliz osatzen dira. Iluntasuna, gizakien eta munduaren alde ezkutu gisa ulerturik —gaua, porrota, akidura…—, poemategi osoa gurutzatzen duen beste ezaugarria da, zeina, jakina, aurrekoarekin loturik baitago. Azken batean, materia, eta bereziki, materia pobreak, munduaren alde ilun horren parte baitira, izpirituari eta amets ederrei kontrajartzen zaizkienak.
Liburua zortzi ataletan banatuta dago, eta bizitzaren zikloa aditzera ematen dute, hazia erein aurreko momentutik (Paperezko baratza,Ildoak), bizitza sortu (Lore inperfektuak) eta amaitu arte, hurrengo zikloa hasi aurretik (Golde lurra). Prozesu organiko horretako hondakinak “Belar txarrak” eta inperfekzioak topatuko ditugu, hein handi batean, poemetan. Gizakia testuinguru latz batean kokatzen delarik, horren kontra borrokatzea besterik ez zaio geratzen, balizko etorkizun ederrean nahiko sinesgogor. Hain zuzen ere, denboraren inguruko hausnarketak ere behin baino gehiagotan aurkitzen ahal dira —ataletako batek halaxe izena du orobat, Denbora—, iraganari —haurtzaroari buruzkoak—, orainaldiari edo etorkizunari —utopia— egindako erreferentzia etengabeekin.
Mezu eta molde poetiko berriak bilatzen dituenarentzat, ez da, seguruenik, liburu aproposena. Erresistentziaren poetikan kokatzen den poesia da nolabait, gure herrian nahiko jorratua izan den molde poetikoa beharbada, eta bati baino gehiagori bere melodia ezaguna egingo zaiola imajinatzen dut. Haatik, poetika horri gehitzen dizkion ñabardurengatik —halako saiakeretako ohiko keriak ekidinez— zein autoreak erakusten duen poesia idazteko ofizioarengatik, poesia liburu aski gomendagarria da.
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Amaia Alvarez Uria
Arrabioen gerra
Karel Capek
Jon Jimenez
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Asier Urkiza
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Nagore Fernandez
Negu batez Mallorcan
George Sand
Aritz Galarraga
Trilogia
Jon Fosse
Hasier Rekondo
Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray
Mikel Asurmendi
Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Epilogorik gabe
Elena Sanchez
Aitor Francos
Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena
Asier Urkiza
Pleibak
Miren Amuriza
Nagore Fernandez
Euskaldun fededun
Pruden Gartzia
Jon Jimenez
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Ibon Egaña
Amok
Stefan Zweig
Paloma Rodriguez-Miñambres