kritiken hemeroteka

8.531 kritika

« | »

Azken bala / Hasier Larretxea / Point de lunettes, 2008

Biolento baten liburua Igor Estankona / Argia, 2009-06-14

Azken bala gatazka sakon baten isla da. Kanpoko gatazkek sortutako barne-pitzadurak ageri-agerian jarri ditu idazle baztandarrak liburu honetan. Poeta garai konkretu batean ei da poeta, eta Larretxeak hainbat arantzari buruz idazteko beharra sentitu du orain. Ez lehenago, ezta geroago ere, ezpada orain. Eta horrek freskotasun handia eman dio liburuari.

Krisi pertsonal baten zantzuak ageri dira nahinon, eta karga pisutsu hori gainetik kendu ahala irakurleari pasatzen dizkio Larretxeak tristura, dezepzioa eta herra. Poesia humanoa da, poesia lirikoena bezain humanoa, baina halabeharrez idazlearen alde edo kontra lerratuko zara: Larretxeak ez du ia ezertan amore eman. Liburu hau ez da hitzen aterpe bat, euripean eta biluzik irakurri behar da. Eskertzen dira halakoak, poema sano konprometituek adore handia eskatzen dutelako. Seguru gogorra egingo zitzaiola idazleari berari ere “egia” hori azalera ekartzea, kontuan harturik egia ez dela bakarra, eta ez dakartela egunkariek.

Baina gauza bat izan ohi da iluminatuaren adorea eta beste bat eraginkortasuna. Arrakasta edo porrota neurtzea ez da, kasu honetan, batere erraza. Zelan identifikatu azertu lirikoa edo akatsa, hotzean irakurtzen duzunean beroan idatzitakoa?

Larretxea poeta itzela dela ezin uka daiteke. Idazkera elegante eta bortitzarekin mezua helaraztea lortu du: “Erre ezazu autobusa. / Erre, kutxazain automatikoa. / Erre, zaborrontzia. / Erre ezazu auzo guztia. / Herria, hiria. / Basoa.// Su horretan zu erre baino lehen”. Poesiaren exijentziak, ostera, astunak dira ideologien exijentzien aldean. Gezurra egia bezain eder esateko poesiaren gaitasun osoa menperatu behar da, eta horretan Larretxea sinpleegi aritu da maiz, pobreegiak egin zaizkit zenbait azalpen, xehe eta zehatz eta garbi idazteari uko egiten duela ematen du batzuetan: “Egin zenuena / eginen ez bazenuke // Ihart semearekin egonen zinateke / egunero jostatzen”.

Gertatzen ari dena kontatu eta sentitzen dena esan, horiek dira Azken balaren klabeak. Interesatuki askok kontrakoa adierazi duen arren, liburua ez da bakearen aldekoa. Izatekotan, norbere egia intimoaren aldekoa da. Gardena eta biolentoa. Purifikazio oro bezala, literarioki arriskutsua. Hitza hartu du Hasierrek, ordea, jakitun hitza ez dena hustasuna dela, hitza ez dena isiltasuna dela, eta isiltasuna sano kaltegarria dela.

Azken kritikak

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Asel Luzarraga

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak