kritiken hemeroteka

8.411 kritika

« | »

Bihotzak planto / José Luis Padrón / Olerti Etxea, 2001

Barne paisaietan bihotzari so Oier Guillan / Gara, 2002-03-09

Jose Luis Padron aspaldian dabil hitzetan jostari eta, jakina denez, hitzak bide asko ezagutu ohi ditu bere xedea betetzeko ahaleginean. Padronen kasuan, sariketa ugaritan irakurri ahal izan dira urte luzez euskaraz zein gazteleraz haren testuak, hizkuntza batetik bestera ireki izan ditu hitzaren zeharbideak itzulpenetan, poeta euskaldun gazteen aitzin hitza kalera bultzatzen ibilia da eta musika zein irudiz lagunduta iritsi dira haren zenbait hitz. Oraingoan Bihotzak planto bilduma txikian topatzen ahal dira hitz horien oihartzunak. Contteta Probanzaren zortzi irudi original eta esanguratsuen bidez datoz lagunduta tarteka, hitza jantzi berri bat emanez.

1988. urtean aurkitzen da iraganetik orainerako ibilbidearen lehen geltokia, atalez atal azken urteotako zenbait argitaragabeko testuetan amaiera hartzen duelarik. Bilduma ezberdinetatik lagin txikiak, hitzen artean murgildurik dabilen idazle batengana gerturatzeko aproposak. Urtetik urtera irakurlea ohartzen ahal da Jose Luis Padronen testuetan badagoela garapena, denbora eta bizitzaren joanaldia senti daitekeela bere isla guztiekin. Eta ibilbide horretan erreparatuko dio irakurleak idazlearen nortasunari, urteen harian jasotako kezka eta bilaketa jarraituei.

Izan ere, erreferentzia jarraitu anitz aurki baitaitezke orriotan. Jose Luis Padron tankera guztietako paisaietan murgiltzen da, naturari estuki loturik sarritan, naturaren elementuak euskarri gisa harturik sentimenduentzat. Paisaiak arakatu, ezagutu, oldartu. Paisaietatik gizatasuna erauzi, oharkabean igaro daitezkeen xehetasun gizatiarrak gorde, azkenik paisaiak barnekoak direla ohartzeko.

Jose Luis Padron pentsakor dabil testuotan, bere buruaren bozgorailutik munduari galderak eginez, poesiaren hegaletan barne paisaietan urrunduz… ez gehiegi ordea. Padron kostaldeko itsasaldiaren gisa dabil itsaso infinitu eta hondartzatik egunerokotasunez paseatzen dabiltzan pertsonen artean; barne isiltasun atzemangaitzetik baina pertsona xumeez inguraturik egiten ditu bere gogoetak. Horrela egin dezakete bat testu berean sentipenik handienak eta bizitza xumearen zenbait gauzak. Barneari begira argiro adierazten du “Aitortu behar” olerkian: “Gizona idazten dudanean/ ez naiz basoaz ari/ zuhaitzaz ari naiz”. Bestetik aitona-amonei loturiko oroitzapenetan, feria bateko tiro barraketan, argazki makinarik ez duen japoniarrarengan zein bere inguruko jende xumearengan jarriko du arreta. Javier Muguruzak musikatu duen olerkian adierazten du: “Nik ez diot barrerik egiten/ herrian inor ez denari”. Eta errespetu zein arreta horretatik abiatzen da tankera guztietako loreen larreetan, hitzaren bidez, gizakiaren bila. Eta gizakiak gauza txikietan erortzen aurkitzen ditu, haien borroka propioetan amiltzen. Eta bera gizakia izanik, oharkabean borroka horiek egiten ditu bere, eta bere kezkak, borroka horien oihartzun.

Guztia hitzari zor dion fideltasunaz, izan ere, behin eta berriz erakusten baitu hitza tresna gisa sobera menperatzen duela. Eta baita haren musikaltasuna ere. Orrialdeotan jarraituak dira hitz jokoak eta bereziki errepikapenak zein paralelismoak, hitzen entzungarritasuna handituz eta barne paisaietako ibilbideak lagunduz.

Jose Luis Padron idazlearen euskarazko olerkigintzara bisita gidatua, Zarauzko Olerti Etxearen proiektu honek dakarrena.

Azken kritikak

Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray

Asier Urkiza

Idazketa labana bat da
Annie Ernaux

Nagore Fernandez

Bisita
Mikel Pagadi

Jon Jimenez

Hau ez da gerra bat
Mikel Ayllon

Hasier Rekondo

Feminismo zuriaren aurka
Rafia Zakaria

Jon Martin-Etxebeste

Dimisioa
Juan Luis Zabala

Mikel Asurmendi

Hetero
Uxue Alberdi

Irati Majuelo

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

Amaia Alvarez Uria

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Patxi Larrion

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta

Jon Jimenez

Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza

Nagore Fernandez

Zoo
Goiatz Labandibar

Asier Urkiza

Hetero
Uxue Alberdi

Joxe Aldasoro

Euri gorriaren azpian
Asier Serrano

Paloma Rodriguez-Miñambres

Artxiboa

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

Hedabideak