kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Basilika / Itxaro Borda / Susa, 1984

Kapagorri lehendakari Gorka Bereziartua / Argia, 2009-05-10

Gauza oso inportanteak gertatu ziren 1984ko uztail hartan. Luzea litzateke denen zerrenda, baina ez genuke ahaztu nahi tartean Itxaro Bordak aurreneko nobela idatzi zuela, eta entzun ditugun gauzen erdiak egia badira, bati baino gehiagori kontrako eztarritik joan zitzaiola, ez arrazoi literarioengatik preseski. 25 urte beranduago heldu diogu Basilikari, ikusteko ea oraindik polemikoa izaten jarraitzen duen; jakiteko zergatik bihurtu zen liburu hau Necronomicon txiki bat euskaldun batzuentzat.

Apaindura gehiegirik gabe, euskara informalean, ia kazetari baten estiloan idatzia dago Basilika, eta esan genezake gertakari baten kronika surrealista dela, ala gertakari surrealista baten kronika. Jon Kapagorri eta Elorri Bazterre ditu protagonista: Kapagorrik, Frantziako parlamenturako hautatu duten diputatu gorria bera, Euskal Herriko egoera hobetzeko egitasmo bat du buruan; mirakulu bat behar du horretarako, Lourdesekoaren antzekoa; eta mirakulua gauzatzeko amarru bat, Ama Birjina ikusiko duen neska bat, Elorri Bazterre, alegia.

“Mirakulua” egin eta berehala hasi da diru-iturria: Irulegin, Ama Birjina agertu den lekuan, Basilika eraiki dute; inguruan lau ospitale, hamar hotel, bi kasino, putetxe bat… Nahikoa euskal jendeei lana eta bizia emateko. Gainera, Elorri Bazterre “hil” ondoren —Luzaidera eramango dute ezkutuan Kapagorrik eta lagunek— santu berri bat izango du Euskal Herriak, eta are jende gehiago hurbilduko da Irulegira, tartean Frantziako presidentea eta Aita Santua. Ez dira falta nobelan pertsonaia euskaldun ezagunen agerpenak ere: Luzien Etxezaharreta, Daniel Landart, Manex Pagola…

Dagoeneko igarriko zenuenez, parodia handi bat da Basilika, ironia sulfuriko hutsa, une batzuetan Monty Pythonen Life of Brian filmeko pasarteak gogora ekartzen dituena. Euskal Herri tradizionaleko koadro kostunbristek talka egiten dute marihuanarekin, prostituzioarekin, homosexualitatearekin, mundu garaikidearekin oro har. Kapituluz kapitulu collage haluzinatu bat eraikitzen ikusten dugu Irulegiko Basilikaren inguruan, gag ugari, egoera sinesgaitz asko, barre egiteko eszenak oro har.

Baina akats handia litzateke Bordaren lehen nobela izan zen hau testu irrigarriaren etiketara mugatzea. Barrearen atzean ezkutatzen da kritika zorrotza, gazte batek egina —25 urteren bueltan zebilen idazlea liburua publikatu zenean— bere inguruko gizarte, politika eta kultur eredu oro kolokan jartzeko. Ikuspegi horretatik harrigarria da mende laurden beranduago testuak gordetzen duen freskotasuna. Gauzak asko aldatu ez diren seinale? Kapagorriri bozka eman izan bagenio…

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak