susa | literatur emailuak | literaturaren zubitegia | euskarari ekarriak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | ipuina.eus | ganbila.eus

« Paisaia morala | Gatazka eta maitasuna »

Zoaz infernura, laztana / Anjel Lertxundi / Alberdania, 2008

Eleberri beltza Javier Rojo / El Correo, 2009-02-07

Batzuetan Anjel Lertxundik literaturan ibilbide aldakor samarra eraman duela iruditu zait, bide desberdinak urratuz, eta urratu bezain laster alde batera utzita, bide horiek nahi duen lekura eramango ez dutelako inpresioa izango balu bezala. Gauzak honela, liburu miresgarrien ondoan, frakasutzat har daitezkeen ahalegin literarioak ere ikus ditzakegu, edota frakasuak izan gabe hizkuntza-saiakeren itxura handiegia duten testuak, hizkuntz sinfonia zailegiak. Alde horretatik, ausardia aitortu behar zaio idazleari, askoz errazagoa baita porrot egitea halako esperimentuetan, bere hartan eroso egonda baino. Oraingo honetan nobela beltzaren topikoak gogora ekartzen dituen liburu bat argitaratu du, Zoaz infernura, laztana izenburua duena. Izenburuak Chandler-en Farewell, My Lovely gogoratzen du, eta horri liburuaren hasieran agertzen den aipua gaineratzen badiogu (Postariak bi aldiz deitzen du beti nobelatik hartutakoa), nobela beltzaren zalea lehenengo momentutik ohartuko da zer-nolako marko barruan eskaintzen zaion istorioa.

Argumentua, bestalde, gaurkotasun handikoa dela esan daiteke (komunikabideetan agertzen dena ikusita behintzat), emakume batek senarrarengandik jasotzen dituen tratu txarretan oinarritzen baita. Beraz, esan daiteke genero beltzeko literatura eta gai soziala elkartzeko ahalegina egin duela idazleak liburu honetan. Nobela erraz irakurtzen da, eta hori azpimarratu egin behar da, batzuetan Anjel Lertxundiren testuek esfortzu handiegia eskatu izan baitiote irakurleari. Kasu honetan, ez, nobela hasi eta buka irakur daiteke, eta testua ez da inoiz nabarmentzen, ez da inoiz istoriora heltzea eragozten duen oztopoa. Argumentua interesgarria iruditu zait, baina nobelak atentzioa eman didaten zenbait elementu dauzka, oso koherenteak iruditu ez zaizkidanak. Hainbat narratzaileren nahasketa da osagai horietako bat, nire ustez, halako nobela batean soberan dagoena. Bestalde, garai aldetik dagoen zehaztugabetasuna ere aipagarria iruditzen zait, ez baitago jakiterik zehazki noiz kokatzen diren gertakariak: 60ko hamarkada gogora ekartzen duten osagaiekin batera, 80ko hamarkadaren erdialdekoak edota modernoagoak diruditen beste batzuk agertzen baitira. Edonola ere, Lertxundik oso ondo jakin du suspensea neurtzen argumentua garatzerakoan eta intriga maite duen irakurlea erraz geratuko da kateatuta gasolindegian lan egiten zuen emakume horren istorioan.