kritiken hemeroteka

8.549 kritika

« | »

Gutun bilduma / Domingo Agirre / Euskaltzaindia - Labayru, 2008

Xehetasun ugariko gutun bilduma Patxi Sarriegi / Deia, 2009-02-09

Domingo Agirre ondarrutarraren gutun bilduma da, oraingo honetan, Euskaltzaindiak eta Labayru Ikastegiaren elkarlanak emandako azken fruitua, emaitza oparoa, Sebastian Gartziak paratutakoa. Lan bikaina, esan bezala, euskal idazle ezagun eta itzaltsuaren historia berreskuratu ez ezik gizarteratzeko ere oso baliagarria delako, gutunen bidez, hain zuzen, idazlearen kontu pertsonal ugari, beste idazle askori buruzko iritziak edota hainbat testu interpretatzeko ez-ustezko giltza ugari ere topatzeko aukera bikaina direlako bildutako gutunok.

Euskaltzainak izeneko bilduma berrian euskaltzain izan direnen obrak eta eurei buruzko azterketak plazaratzeari ekin dio Euskaltzaindiak, hain zuzen, Akademiaren historiarako esanguratsu gertatu diren hainbat egileren lanak eta hauei buruzko ikerketak. Agirreren aurretik ere, Arrue, Zaldubi, Lhande edota Charriton izan dira horren lekukoak. Oraingo honetan, berriz, Agirreren txanda etorri da, ohiturazko euskal eleberrien egile handi eta ezagunarena. Hartara, badu lan honek meritu handiagoa, gutun bilketaren bidez hain ezagunak ez ziren kontuak ere ezagutarazteko ematen duen aukera aparta delako. Testuon bilketa lanak izan du interesa. Bilaketak eman du esperotako emaitza.

Izan ere, arestian esan bezala, testuok literatura ikerketak aberastu ez ezik Agirreren garaiko berri zehatza ere badirelako, literatur ikerketen osagarri. XIX. mendeko idazleek, baita XX. Lehen erdikoek ere, elkar komunikatzeko funtsezko bitartekoa zuten paperez idatzitako gutun idatzia; gutun idazle amorratuak ziren, liburuak erakusten duenez. Gutun luzeak izan ohi ziren gainera!

Azken 25 urteotan Agirreri buruzko ezagutza izugarri aberastu dugu, besteak beste, Ana Toledoren tesiari esker, baita Sebastian Gartziarenari esker ere. Oraingo liburua, ordea, gutun bildumari esker jakinahiari zabaldutako bitarteko bikaina da, ezagutzen ditugun gutunetan ikusten denez. Izan ere, Agirre harreman zabaleko pertsona zenez, literatur, eliz edota politika kontu eta proiektu askotan sartuta zegoelako. 103 gutun berreskuratu ditu Gartziak liburuaren ediziorako. Esan gabe doa, lan ikaragarria da burututakoa, edizio paratzaileari aitortu behar zaiona. Asko gazteleraz idatziagatik, baita interes handikoak ere. Euskarazkoek, zer esanik ez, hizkuntzaren interes bikoiztua dute. Gutunok diakronikoki antolatuta datozenez, xehetasun ugari artean ezjakinak sentiarazi gaituen liburua da, gutunokin batera ohar ugari azaltzen dira edukiaren lagungarri, eskerrak!

Mami handiko lana, esan bezala, ohiturazko eleberrien garaietara garamatzana, ez hain urrutikoa, bai ordea, uste baino ezezagunagoa. Liburuak, zer esanik ez, euskal letretan sakondu nahi duenarentzat aukera aparta da, garaiko gizarteaz ere ezagutzak handitzeko baliagarria. Liburuan zehar aurkitu dugunak horixe frogatzen du: Agirreren garaiko euskaltzalearen jakin-mina asetzeko xehetasun ugariko aukera ezin hobea dira Gartziak bildutako gutunok.

Azken kritikak

Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lurrez estali
Ximun Fuchs

Jon Jimenez

Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo

Mikel Asurmendi

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban

Mikel Asurmendi

Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz

Gorka Bereziartua Mitxelena

Juana
Jon Artano Izeta

Mikel Asurmendi

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

Hedabideak