kritiken hemeroteka

8.531 kritika

« | »

Labirintoaren orduak / Amaia Iturbide / Erein, 2008

Nondik da irteera? Igor Estankona / Argia, 2008-12-14

Labirintoaren orduak definitzeko zaila den liburua da, aberatsa eta askotarikoa. Ez alferrik, 2003 eta 2007. urteen artean bildutako uzta oparoaren zati bat dakarkigu autoreak, eta igartzen da, noski, ale batzuk udaberrikoak direla, beste batzuk udazken tristeago batekoak.

Tonu eta gaien aldaketak bakarrik ez, zatirik zati teknikaren eta poesia egiteko moduaren aldaketa nabarmenak ere badaude. Batzuetan eite tradizionala darabil —errepikapenak, hizkera laua eta sakona, berba pisutsuak— eta beste batzuetan jolasa eta esperimentazioa —lerro hautsiak, enumerazio zoroak, hizkuntza apur bat behartzeko gogoa—. Hermetismotik arintasunera momentu batean pasarazten zaitu.

Baina batez ere sinboloa, hitzak ostean daukan irudia baliatzen du Amaia Iturbidek. Liburuko labirintoak sinboloz eta keinuz beteriko igarobideak dira, beste hitz batzuen gainean pozaren edo tristuraren esanahia jartzeko ahalegina egiten baitu behin eta berriro: pinturarekin emozioa lortzen duenak legez, ezer ez diren hitzekin nahaste interesgarriak lortzen ditu. Horregatik poema bakoitza ondo lantzen du, arlo semantiko bakar batean mugitzen ahalegintzen da, eta hitz itxuraz suabeekin ideia indartsuak adierazteko gaitasuna dauka. Poesia sinbolistarekin badauka kidetasunik, beraz, Iturbideren poesiak. Ideia forma finekin janzten du beti, metafisikara egiten du sarri, eta errima, hotsa, erritmoa… jagon eta lantzen ditu. Emozioen poesia da, poesia kontzientea, bilbotarrak egiten duena. Samurra, arean gogorra eta erlijiozkoa ere bai noizbehinka, hitzaren esanahi intimoenean.

Bertso errimatutik sasi-prosaraino, urjauzirik urjauzi, jolasten ariko bagina legez azaltzen dizkigu poetak bere kezkak eta pozak. Eta horrek ez dio, hori ere esan egin behar da, liburu anitz honi bat ere batasunik kentzen. Joko tipografikoak egiten ditu ia-ia lerroen luzerarekin, hitz-zerrendekin eta baita collage arraroekin ere —berea nahastuz han-hemenka irakurtzen dituen esaldiekin, airean dauden ideiekin—, baina poemak gutxitan galtzen du musikaltasuna, egitura sendoa eta leuntasuna. Eta hori meritua da hain labirintikoa den eremuan, haikutik digresio luzera erraz pasatzen den liburu honetan. Eta sinpletasunean unibertsala iritsi gura duen lan guztietan bezala, nahikoa da batzuetan poema bat, irakurketa osoak merezi izan duela jakiteko: “Zauririk mingarriena: / egiaren gezurra. // Zauri hau jabaltzeko / ez edan ardorik mikatzena, / baizik-eta ardo eztiari darizkion / garratz punttu bateko zenbait ur xorta”.

Azken kritikak

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Asel Luzarraga

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak