kritiken hemeroteka

8.440 kritika

« | »

Abertzaleak eta euskara / Joxe Manuel Odriozola / Elkar, 2008

Euskaltzaleak eta abertzaleak Bixente Serrano Izko / Berria, 2008-07-13

Badugu lagunartean kide bat, On Sar(kasmoak) deitzen dioguna, irakurle ona berau, eta honela bota zidan behin: “Ezin izan diat liburua bukatu. Tesi saiakerak baino, suspense saiakerak dizkiat nahiago”. Alegia, nahiago zituela gure artean aise erroturiko usteak kolokan jarri nahi dituzten saiakerak, bertze uste sendo batera errenditu nahi gaituztenak baino. Bi mota horietan sailka ditzakegula saiakera guztiak erran nion nik, eta biak ala biak onak ala txarrak izan daitezkeela, baita gure iritziz gainditurik izan beharko luketen tesien aldekoak ere. Zer erranik ez, berdinketa egin genuen luze gabe bertze hainbat eztabaidatan bezala eta azkeneko garagardoaren aparrak zuritu zizkigun elkarri sarturiko hitz ziriak.

Tesi saiakerak ditu genero Joxe Manuel Odriozolak, euskalgintzaren inguruan bereziki, eta oraingo hau, Abertzaleak eta euskara, ez da salbuespen. Euskal nazioaren eraikuntzan lurraldetasuna edota historia lehenesten duten nazionalismoen aurrean, ezin argiago dio Odriozolak: “Euskal nazioak ez du zentzurik euskalduna ez baldin bada. Euskara duelako balio gorena abertzaletasunaren egitasmoak”. Abertzaleei zuzenduriko gogoeta sutsua da, korronte abertzale guztiei leporatzen dien euskaltzaletasun apalari epelak ematen dizkiolarik. Merezia astindua, ene ustez; areago, liburuari darion agoniazko izpirituarekin bat egiten duenez hainbat abertzalek, dena delakoa haien euskaltzaletasun maila: “hil ala bizi” eta tankera horretako erramoldez beteta dago liburuko sintaxia. Saiakeraren azpitituluak esplizituki dioen bezala: Edo nazio euskaldunaren gainbehera.

Goian aipaturiko lagunari erran nion bezala, saiakera baten merituak edo akatsak juzkatzerakoan, ez dut giltza tesi horren argumentuekin bat etorri ala ez, diskurtsoaren taxukera baizik, eta haren koherentzia ez ezik, baita haren idazkera, haren barne bizitza, zentzu zabaleko haren orijinaltasuna, haren estiloa ere. Ez naiz hasiko, bada, Odriozolaren argumentuak errefusatzen edo haiei ñabardurak egiten, nahiz eta, egia erran, ez deritzodan euskalgintzaren onerako oso egokia haien muinari; ez oso egokiak deritzet argumentuei, abertzale askorentzat eraginkorrak izan beharko luketen arren.

Ados egon ala ez Odriozolaren funtsezko tesiarekin, irakurgarria da liburua, interesgarria eta hala intelektualki nola literarioki gozagarria. Bere betiko euskara jaso eta landuan, arnasa bizikoan gainera, prosaren erritmo ederrean idatzi du egileak. Zer erranik ez, koherente du diskurtsoa. Halako paradigma dut, oro har, Odriozola, euskalgintza abertzalearen planteamenduetan eta hauen adierazpen aberatsean.

Tesi saiakera dela erran dut gorago. Baina erranen nuke baduela suspense saiakeraren kutsua ere. Izan ere, “abertzale” hitzaren gaurko zentzu arruntean erabiltzen duen edozein irakurlek sorpresa batekin eginen du topo liburuan: abertzaleei ez ezik, euskaltzaleei ere dagoela zuzendua diskurtsoa, tituluak islatzen ez bide duena. Baina argi eta garbi du liburuak zer den abertzale kontzeptua: “Abertzaleak euskaltzale izan behar du abertzaletasunak zentzu osoa izan dezan, eta alderantziz“, nik azpimarratu azkeneko horretan ikus daitekeen bezala. Suspense jokorik badu tituluak, beraz: abertzale arruntei zuzenduriko diskurtso batean murgilduko delakoan, hartan sakondu ahala sorpresaz ikusiko du irakurle arruntak euskaltzale arruntei ere bidalita daudela argumentuak, euskalgintzaren on ala txarrerako. Hau da, Odriozolak bere ametsetako abertzale osoa du kontuan, irakurketa bikoitzarekin jolasean izenburuan.

Azken kritikak

Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Asier Urkiza

Pleibak
Miren Amuriza

Nagore Fernandez

Euskaldun fededun
Pruden Gartzia

Jon Jimenez

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Ibon Egaña

Amok
Stefan Zweig

Paloma Rodriguez-Miñambres

Hetero
Uxue Alberdi

Mikel Asurmendi

Itzulpena-Traducción
Angel Erro

Anjel Lertxundi

Detaile xume bat
Adania Xibli

Amaia Alvarez Uria

Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza

Paloma Rodriguez-Miñambres

Bar Gloria
Nerea Ibarzabal Salegi

Mikel Asurmendi

Euri gorriaren azpian
Asier Serrano

Jon Jimenez

Lurpeko ezkutuan idatziak
Fiodor Dostoievski

Asier Urkiza

Gailur ekaiztsuak
Emily Brontë

Aritz Galarraga

Artxiboa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

Hedabideak