susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Bestearen argitan | Heroi nazional bat, zoragarriro asmatua »

Chevrolet tropikala / Rafa Egiguren / Susa, 2007

Habanako biztanleak Javier Rojo / El Correo, 2008-05-03

Rafa Egigurenek Kubara darama irakurlea, “Chevrolet tropikala” izeneko nobela honetan. 90ko hamarkadaren hasieran gaude. Migel, Iruñan bizi eta liburu-denda batean lan egiten duen pertsonaia nagusia, Kubara doa han denboraldi bat pasatzeko asmoz. Turista moduan doa, baina bere asmoa da Kuban denbora luzeagoan geratzea, kontua nola antolatu ez badaki ere. Bere buruarengandik ihesean dabilela dirudi, ihesaldi horretan bere burua aurkitzearren. Hegazkineko bidaian, Alberto Joserekin egiten du topo, eta, honek proposatutakoa onartuta, Kuban geratzeko bide bat ikusten du, Antzerki Eskolan sartzeko saioa eginda. Beste aldetik, Iruñatik helduko zaion enkargua ere erabiltzen saiatzen da irlan geratzeko, Iruñean Ernesto Guevarari buruzko jardunaldiak antolatu nahi baitituzte, eta horretarako Habanako kontaktua Migel izango baita.

Abiapuntu horrekin eta pertsonaiaren eskutik egingo du Karibeko irlara bidaia irakurleak ere, eta protagonistaren gorabeherak nahiz Kubako pertsonaia bereziak ezagutzeko aukera izango du. Izan ere, Migel, irlan geratzeko ahalegin bikoitz horri esker, Kubako giza fauna bereziarekin topatzen da noizean behin ohiturazko literatura gogora ekartzen duen nobela honetan. Baina modernitatearen osteko garaietan gaudelarik, giza fauna hori aurkezteko ironia punttu bat erabiltzen du idazleak, ironiaren erabilerak begirada amultsua ezkutatzen ez badu ere. Kubatarrak eta mendebalde aberatsetik etorritako gizona aurrez aurre jarrita, kubatarren ezaugarri batzuk nabarmentzen dira: bitalismo izugarria duten pertsonaiak dira, harrotasunez jantziak, mendebalde aberatsetik etorritakoen lepotik pixka bat aprobetxatzen direnak, baina beste aldetik, beren aurrean dagoenak laguntza behar badu, ordainean ezer eskatu gabe lagunak emateko prest daudenak. Nobela nahiko episodikoa da eta, errealismo handiagoa bilatu nahian, testuan oso ondo bereizten dira narratzailearen hizkuntza eta pertsonaien hizkuntza: narratzaileak hirugarren pertsonan, lehenaldian eta euskaraz hitz egiten du; pertsonaiek, berriz, kubatarren doinua imitatu nahi duen gaztelera batean. Jon Kortazarrek nobela hau kontsumo literaturaren adibide duinen sailean kokatzen zuen, eta halaxe da: gustura irakurtzen da; interesgarria eta dibertigarria da istorioa; ondo idatzita dago… baina ziur aski ez du inoiz euskal literaturaren historian leku gogoangarririk izango.