kritiken hemeroteka

8.469 kritika

« | »

Zu bezain ahul / Karmele Jaio / Elkar, 2007

Orain huts Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2008-02-01

Egunerokotasuna da Karmele Jaiok lantzen duen gaia, ez era epikoan. Garai txarrak dira epikarako, zalantzarik ez; garai onik ez da izan sekula hartarako, halakorik sinetsi bada ere. Lirikotasunik ere ez da egunerokotasun horretan. Era errealista dela esateak ez digu ezer askorik ere adierazten, errealismoaren irudi osatuena egunkariko kronika baita. Karmele Jaioren giroa ez da horretára mugatzen; bere hegoak harturik haratago joaten baita, ihesi barik, arin samar, itzultzeko bide guztiak itxirik. Liburuan bildu diren hamabost ipuinak, hala ere, errealisták dira oinarrian eta gorputzean, Edward Hooperren koadroak errealistak diren moduan: subjektiboak guztiz, barne argiaren mendeko eta morrontzapean.

Egunerokotasunari aplikatutako errealismoa da euskal literaturak gehien landu duen ikuspuntua, azkenaldi honetan bederen. Uste dut baduela zerikusirik gizartean bertan gertatzen ari den gainbeherarekin, dekadentziarekin alegia. Joanak dira, eta ez dakit zorionerako ala zoritxarrerako ote, espaziorik eta denborarik gabeko kronikak, munduaren ikuspegia eman nahi zutenak, mundua aldatzeko ez bazen, bera ulertzeko eginak. Mundua, ordea, handia da eta ulertzen zaila. Desiraren mundua deliriotan suntsitu da, eta idazlearen begiak bere baitara itzuli dira. Kanpokoa arrotza denean, barnea aztergai egokia izan daiteke. Kanpokoak erremediorik ez badu, barnetasun hori eta ondoz ondo zabaltzen den ohiko bizitza aztertzea eta ulertzen salatzea, joera egokia ez ezik, beharrezkoa ere bada, norberaren burua hobeto entenditu eta eromena atzean utzi nahi izanez gero.

Ipuinetako espazioa oso da ezaguna: etxe barnea, kale kantoia, supermerkatua, autoaren esparru itxia, Gabonak ospatzen direneko jangela, eskolako ataria, tabernako zuloa, erietxea, telefono kabina, bulegoa… Ezin esan toki urrunak direnik. Ipuinetako denbora oraina da, baina iraganetik zintzilik bezala geratu den aldia, geroraino iristeko gogo handirik ez duena. Pertsonaiek ere, denboraren ezintasun horretaz kutsaturik baleude bezala, orainari eusten diote. Ez dago beste denborarik. Iragana hustu egin da, eta ez dago geroaren esperantza handirik ere. Orain huts dira beraiek. Horregatik dute bizia eta bizitasuna.

Azken kritikak

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lautadako mamua
Xabier Montoia

Aiora Sampedro

Berbelitzen hiztegia
Anjel Lertxundi

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Jon Jimenez

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Asier Urkiza

Girgileria
Juana Dolores

Nagore Fernandez

Berlin Alerxanderplatz
Alfred Döblin

Aritz Galarraga

Teatro-lanak
Rosvita

Amaia Alvarez Uria

Gabonetako ikuskizuna
Pedro Ignazio Barrutia

Gorka Bereziartua Mitxelena

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Ibon Egaña

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Aiora Sampedro

Berbelitzen hiztegia
Anjel Lertxundi

Paloma Rodriguez-Miñambres

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Sara Cabrera

London Calling
Goio Ramos

Sara Cabrera

Artxiboa

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

Hedabideak