kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Zubigilea / Lutxo Egia / Susa, 2007

Nolako hiriak halako pertsonak Mikel Asurmendi / Irunero, 2007-12

Zubigilea nobelaren hainbat zubi kale eta kantoi daramatzat nire imajinarioan, berau irakurri eta aste batera. Hiria txertatu zait gogoan. Kasuon: Bilbo. Bertan garatu du nobela Lutxo Egiak. Gaurkotasuneko gaia ez ezik, geure aldiko gaia hartu du lanaren oinarritzat eleberrigileak: Hiria.

Juan Ramon Makuso poeta heldu zait akordura. Poeta honek “Hiritar bezala frakasatu dugu” adierazi zigun Hiri gorazarre poesia liburu kari, baita “Herriak ez du topos bat, gizakia da hiriaren oztopo” gaztigatu ere.

Egileak, Lutxo Egiak, bi istorio uztartu ditu nobela eraikitzeko. Lehena, gure egunetakoa duzu, orain oraingoa. Bigarrena, joan den mendearen erdialdean kokatuta dago. Protagonista nagusiak bietan ageri dira baina. Hiru dira pertsonaia nagusiak: Andrei, Dimitri eta Sasa. Goitizenak dituzu berauek. Andrei Andres Peruarena duzu gaur egun, berbarako. Arkitektua. Bera da pertsonaia nagusia, protagonista. Ezkutuko beste bat dago ordea: narratzailea. Bera duzu nobelaren arkitektua. Hiriarekin mesfidati ageri da nolabait ere Zubigilearen egilea.

Hiria da nobelaren oinarria. Zubigilea eraikitzeko berebiziko lana hartu du egileak, pertsonen arteko harremani buruzko arkitektura lana dela esango nuke. Hiriaren eraikuntzarako zubiak nola, hiria habitatzen dugun harremanen eraikuntzan zubigintza landu beharra iradoki dit nobelak —Mundua hiri globala bihurtu dugu dagoeneko. Gurean Euskal Hiria delakoa kasu—.

Mundu modernoaren gune nagusia dugu hiria. Hiriaren behialako izaera galbidean doala errezeloa bide du Egiak. Gaur egungo hiriaren kritika egin du idazleak. Ezin uka berau eleberri politikotzat jo daitekeela. Literatura kritika soziala baino askoz gehiago da horregatik, nobela arkitekturari buruzko tratatu bat baino askoz gehiago begitandu zait.

Hiriaren eraikuntzan zubia funtsezkoa bada (Bilbon zazpi zubi inguru ei daude eta hiria berritzeko lanetan Zorrotzaurren bederatzi eraikitzea aurreikusita bide dago). Eta pertsonen harremanetan halaxe ere irudikatu du Egiak. Alabaina, zubiak, askotan, pertsonak hurbildu beharrean elkarrengandik aldentzen dituela irakurri dut nobelan. Eraikitzen ari garen munduan —hiria— pertsonak gero eta urrunago gaude elkarrengandik. Hau kontraesana! Zenbat eta zubi gehiago eta gero eta urrunago elkarrengandik. Egileak ez du zubiaren irudia gustuko.

Alabaina, nobela arkitektura hutsa eta politika baino aise gehiago da. Aipatu hirukotea ez ezik, pertsonaia gehiago daude, bistan da. Pertsonaiak —eta pertsonek— zubiaren bi ertzak bermatu ez ezik, pertsonaiek hirukiak osatzen dituzte. Hirukiek ehunak osatu ez ezik, ehun izan daitezke zubiaren zutabeak. Eta harremanetan erdian kokatzen dena boteretsua ohi da.

Eleberrigileak —eta arkitektuak— nobela harilkatzeko gaur egungo hiria eraikitzeko izaten diren traben antzekoak aurkitu dituela iruditu zait. Sufritzen du hiriarekin eta berau habitatzen dituen pertsona motarekin. Bizi duen hiria deskribatzen sufritu duela iruditu zait. Arkitektuak hiria hala nola artistak arte lana badaki nola hasten den, ez nola bukatu ordea.

Lutxo Egia ere Zubigilea halatsu aritu dela irudipen xumea daukat neronek. Emaitza ez da horregatik xumea.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak