susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« India hizpide | Puzzlea osatuz »

Euskal karma / Jon Alonso / Susa, 2001

Polemika umorez Igor Estankona / Deia, 2002-01-18

Morau kantari bikain eta irakurle finak tituluagatik hartu ei zuen liburu hau irakurtzeko erabakia, “euskal” eta “karma” hitzak antitetikoak iruditzen baitzitzaizkion, edo, gutxienez, bateraezinak. Jon Alonso liburu osoan zehar dabil ezinezkoarekin jolasean, hori egia da. Hala ere izenak, paisajeak eta egoerak ezagunak egingo zaizkio kulturaz apur bat bederen arduratzen den irakurle orori. Kolko Mitxoleta, Bribon Parasola,… eta exotikoagoak diren Harry Harrison,… denak dantzan hasten direnak B-12 martetarrak euskararen kanona bilatzeko agindua eman duelako. Liburu dendetan begi kolpe batean aurkitzeko modukoa da, gainera, Garbiñe Ubedaren irudiari esker. Zesta puntalari bi ageri dira bertan, bata euskaldun aurpegi kendubakoarekin eta bestea martetar aurpegiera berdearekin.

“Darwin eta beste antropologia batzuk” entsegu-lan serioagoa da honen aldean, Jon Alonsok berak idatzia eta garai beretsuan argitaratutakoa. Lehena asko gozatu nuen, eta bigarrena ere bai, baina guztiz desberdinak dira. Darwinena apunte laburrez osotutako gogoeta kulturala da. Asko gustatzen ez zaidan esateko modu bat erabiltzearren, hankak lurrean dituen gogoeta lana. B-12rena antzeko gaiak darabiltzan mataza aldrebes eta irreberentea da. Kanpotik ikusita badirudi azkenaldian hainbat entsegu kaleratutako idazle honek balbula satiriko bat behar zuela eta hau dela, hain zuzen, emaitza.

Liburuaren oinarrian drama argi bat dago: euskara osasuntsu baten beharra, joria baina era berean edozeinen eskutan legokeena, berdin balioko lukeena oherako, narratibarako, epikarako, genetikarako. Eta drama horren osagarri, tonu bizia, kanona bezalako gauza etereo baten bila dabilen pertsonaia nagusi hori… zoramen hutsa. Nola defini daitezke bestela El Dorado antzeko baten ostetik dabilen erdi-fran-tziskotar baten abenturak? Eskerrak gure buruaz barre egiteko gaitasuna badugun oraindik. Eskerrak Jon Alonsok ondo pasatzea eta kritika ez dituen elkarren aurkakotzat, elkarren osagarritzat baino. Nik behintzat oraindik guztiz asimilatu barik daukat “Euskal Karma”. Eskuetan salto egiten duen liburu berde bat da. Irakurri ez duenak badaki: munduko gauzarik sanoena da ironia eta auto-gaztigua, nahiz eta horretarako albo batera utzi behar den euskaldunon ozpintasun itxurazkoa.