kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Lehen triptikoa / Joxean Agirre / Durangoko Udala, 1986

Lehen triptikoa Igone Etxebarria / Idatz & Mintz, 1987-12

Nobela honen tramaren ardatza liburuan bertan agertzen dan esaldi baten laburtu geinke: “Ero eta normalen arteko diferentzia kontzientzia kontua da, pentsatzen dut”.

Bakarrizketa dan nobela honetan, ametsa, imaginazioa, eroen mundua, hau da, errealitatetik alde egiteko errekurtso posible guztiak errealitatean bertan txertatuta dagoz, bata eta bestea bereiztea askotan gatx egiteraino.

Pertsonai bakarra dago ekintza guztietan, nahiz eta bere inguruan lantzean behin besteren baten aipamena egin. Eta pertsonai hau aktorea da, honek beste pertsona batzuen pertsonalitatea, izakera hartzeko ahalmena emoten deutso. Beraz, ez da batere erreza jakitea noiz dan aktorea edo noiz dan pertsonaia. Baina, azken baten, badago alderik? Hori da liburuan planteatzen dan gai nagusia.

Liburuaren protagonistak, errealitateko gertakizunak antzerkiko ezenak balira moduan imaginatu egiten ditu. Azken finean, bizitzan pertsona guztiok aktuatzen gagoz, eta bizitza bera antzerki bat baino ez da.

Elaberrian zehar, askotan errepikatzen dan esaldia dogu hurrengo hau edo honen antzekoa: “Kontuak egiten ditut”, “Imaginatzen dut”, “Ez da zaila imaginatzea”. Esaldi honeen ostean berak imaginatutako ezena deskribitzen deusku, baina, zer neurrirarte da imaginazioa ala errealitatea? Ez dago mugarik bien artean, benetakoa dirudiena guzurrezkoa da, eta benetakoak guzurra dirudi.

Bai, bere imaginazioak sortutako ezenak dira, edo holan kontatzen deusku behintzat, baina batzuk benetan bete egiten dira. Ala dana da hitz joko bat, eta benetan egiazkoa dana berak asmakizun bihurtuta kontatzen deusku?

Historiaren momentu baten protagonista zoroetxean dago, baina zer ikusten da zoroetxean? Bakoitzak bereari, bere lanari ekiten deutso, alderdi politiko bat be sortu dabe, hau da, kanpoan dagozanek egiten dabena egiten dabe barrukoak be. Barruan zein kanpoan bakoitzak berea egin eta defenditzen dau. Beraz, pertsonaiak berak atara dauan ondoriora heltzen gara gu geu be: Ero eta normalen arteko diferentzia kontzientzia kontua da, ez besterik.

Ondorio honek zentzua edo logika bat dauka ekintzak planteatuta dagozan kontestu barruan. Zoroetxeko medikuak medikuen papera hartu dabe, eta zoroak bezeroarena, eta hori da guztia, alderantziz izan balitz bardin izango zan, ez zan ezer aldatuko. Momenturen baten badirudi osagileak eurak dirala zoratuta dagozanak.

Beraz, errealitatearen mugetan mobitzen dan pertsonai baten bitartez, errealitate horren ikuspegi deformatua emoten jaku, errealitate horren alde absurdoa erakutsiz.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak