kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Septentrio / Aurelia Arkotxa / Alberdania, 2001

Aurrien gainean Igor Estankona / Gara, 2001-12-01

Zerbait idazterakoan, sinplea zein —kasu honetan bezala— konplikatua izan, beti dago dokumentazio lana, hurbilketa eta ulermen ahalegin bat. Septentrioren kasuan, ordea, idazteko laguntzatik harantz doan zer edo zer da dokumentua. Dokumentua zentzu zabalenean uler bedi: liburuak, mapak, lautadak, paisaiak. Galeuscan Aureliarekin liburuari buruz genbiltzala, Kanada ekialdeko eremu zabalek hunkituta zeukatela onartu zidan idazleak. Ni ez naiz han egon, baina edozeinek imajina dezake haizearen erreinu hori. Europa iparraldeko biztanle askok —ez eskoziarrek soilik, baita norvegiarrek edo daniarrek ere— Eskozia Berrian bigarren aberri gogor bat hautematen dutela onartzen dute, esku epel eta amultsuez baino gehiago hotzaren zurruntasunaz tratatzen dituen lurra. Atlantikoaz bestalde jarritako ispilu baten antzera, ehunka urteko arrantzaren eta merkataritza nahiz giza harremanen irudi lausoa itzultzen du. Aurelia bertatik ibili da fisikoki zein testu zaharren laguntzaz.

Irakurlea iparraldeko lurralde hotzetatik ibilaraziko duen liburu honek oihanak, desertuak eta herrialde mitikoak ere baditu. GPS teknologiari esker munduaren zoko bakoitza neurtua dugula gezurtatzen duten istorio harrigarrien bidez, paralelo eta meridianorik behar ez duen mundu zabaletik ibiliko gara. Alegiazkoa eta egiazkoa zein proportziotan nahasten diren jakitea ez da garrantzitsua. Edozeinen bizitzan duten leku bera dute biek: alegiazkoa eta egiazkoa elkarren osagarri dira.

Institut International de Géopoétique eta mugimenduaren aitzindari den Kenneth White-ren pentsamendua nabari da liburuan. Lekuari sano lotutako korronte honek garrantzi handia ematen die gizakia inguratzen duten aztarnei eta seinaleei. Baita naturari berari ere. Natura moldatzen duen gizaki ustez modernoaren ondoan beste gizaki mota bat aldarrikatzen du liburuak: lotsatu gabe onartzen duena bera dela naturak moldatzen duena, bera dela objektua.

Ondo ulertu badut, eta nire adibide bat jartzea onartzen baduzue, eskola horrek garrantzi handiagoa ematen dio hilerriari hilen arimei baino. Hilerriak horma altuak eta ate sendo beltzak baditu, gizarte horrek heriotzaren arazoa konpondu barik daukala ondoriozta dezakegu. Ideia ez da iraultzailea, baina geografia eta antropologiaren alde literarioa ikustea berrikuntza pozgarria izan da. Liburuaren nondik norakoaren beste adibide bat jartzearren, garrantzi handiagoa ematen zaio ibilerari helmugari baino. Doan lekura doala, pertsona baten ibilerak berak salatzen du poztasuna, tristezia, etsipena edo hunkidura, liburuan nagusi diren lau zaporeak aipatzearren.

Bizitzaren funtsezko galderei erantzuteko beren-beregi prestatuak diruditen parabolez beterik dago liburua. Mundu zabal eta ulergaitz honetan dabiltzan Martin de Hoyarzabal eta Piarres Detcheberry Dorre guztiak gu garela ohartzen gara azkenean. Horregatik, batzuetan, pertsonaiak pasean dauden txoriak dira, pasatzen ez den goragoko zerbait horren testigu hutsak. Idazleak berak Ameriketako indiar batzuekin izandako solasaldiaren tonu apalak ideia hori indartu baino ez du egiten. Urrunetik heldutako norbaitek, izan ere, entzun egin behar du hitz egin baino gehiago. Irakurleak ere entzuten jakin behar du, testuaren azpian dabiltzan korronteetan bilatzeko.

Narrazioek besteko balioa dute liburua ixten duten poemek. Harrigarria da lekuen zerrenda sinple batek zelako zirrara sor dezakeen ikustea, goroldioa bezala harrietan eta landareetan itsasten den liburua baita Aureliarena.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak